Giải Khoa học tự nhiên 7 sách Chân trời sáng tạo, bài 2: Nguyên tử

I. Mở đầu trang 14
Từ những vật thể đơn giản như cây bút, quyển vở, chai nước cho đến những công trình nổi tiếng như tháp Eiffel,… đều được tạo nên từ chất. Mỗi chất lại được tạo nên từ những hạt vô cùng nhỏ. Những hạt đó là gì? 
Giải:
Mỗi chất lại được tạo nên từ những hạt vô cùng nhỏ. Những hạt đó là nguyên tử.
Nguyên tử có kích thước vô cùng nhỏ, tạo nên các chất.

II. Câu hỏi thảo luận 
Câu 1 trang 14. Những đối tượng nào trong Hình 2.1 ta có thể quan sát bằng mắt thường? Bằng kính lúp? Bằng kính hiển vi?

Giải:
Đối tượng có thể quan sát bằng mắt thường: Ruột bút chì
Đối tượng quan sát bằng kính lúp: Hạt bụi trong không khí
Đối tượng quan sát bằng kính hiển vi: Tế bào máu, Vi khuẩn
'
Câu 2 trang 14. Quan sát Hình 2.2, em hãy cho biết khí oxygen, sắt, than chì có đặc điểm chung gì về cấu tạo?

Giải:
Quan sát Hình 2.2, ta có thể thấy khí oxygen, sắt, than chì được cấu tạo từ những quả cầu liên kết với nhau

Câu 3 trang 15. Theo Rutherford - Bohr, nguyên tử có cấu tạo như thế nào?
Giải:
Nguyên tử gồm: hạt nhân ở bên trong và vỏ
+ Vỏ nguyên tử:
Gồm các electron (e) mang điện tích âm được sắp xếp thành từng lớp và chuyển động xung quanh hạt nhân
+ Hạt nhân nguyên tử: Chứa các hạt proton (p) mang điện tích dương
Mỗi proton mang một đơn vị điện tích dương, quy ước là +1.

Câu 4 trang 15. Quan sát Hình 2.5, hãy cho biết nguyên tử nitrogen và potassium có bao nhiêu:
a) Điện tích hạt nhân nguyên tử?
b) Lớp electron?
c) Electron trên mỗi lớp?

Giải:
Nguyên tử nitrogen:
Điện tích hạt nhân: +7
Lớp electron: 2 lớp
Số electron trên mỗi lớp: Lớp thứ 1 có 2 electron, lớp thứ 2 có 5 electron
Nguyên tử potassium:
Điện tích hạt nhân: +19
Lớp electron: 4 lớp
Số electron: Lớp thứ 1 có 2 electron, lớp thứ 2 có 8 electron, lớp thứ 3 có 8 electron, lớp thứ 4 có 1 electron

Câu 5 trang 16. Tại sao nguyên tử trung hoà về điện?
Giải:
Trong mỗi nguyên tử, số hạt proton và electron luôn bằng nhau, chúng có trị số điện tích bằng nhau nhưng trái dấu => Điện tích nguyên tử = 0
Do đó nguyên tử trung hòa về điện

Câu 6 trang 17. Vì sao người ta thường dùng amu làm đơn vị khối lượng nguyên tử?
Giải:
Chỉ với 1 gam chất bất kì đã chứa tới hàng tỉ tỉ nguyên tử
Ví dụ: Trong 1 gam carbon có chứa khoảng 50.10²¹ nguyên tử carbon
Như vậy 1 nguyên tử carbon có khối lượng
1 nguyên tử có khối lượng 1,9926 .10^-23 gam
Khối lượng nguyên tử rất nhỏ nên để biểu thị khối lượng nguyên tử người ta sử dụng đơn vị khối lượng nguyên tử là amu = 1,6605.10^-24

II. Câu hỏi luyện tập 
1. Cho biết các thành phần cấu tạo nên nguyên tử trong hình minh hoạ sau:


2. Quan sát Hình 2.6, hãy hoàn thành bảng sau:

Để lớp electron ngoài cùng của nguyên tử oxygen có đủ số electron tối đa thì cần thêm bao nhiêu electron nữa?

Giải:
1. Thành phần cấu tạo nên nguyên tử trong hình minh hoạ sau

2. 
Số đơn vị điện tích hạt nhân = số electron = số proton
Nguyên tử oxygen có 8 electron
=> Số đơn vị điện tích hạt nhân = số proton = số electron = 8

Lớp thứ 2 có tối đa 8 electron, mà lớp thứ 2 của oxygen có 6 electron
=> Để lớp electron ngoài cùng của nguyên tử oxygen có đủ số electron tối đa thì cần thêm 2 electron nữa

Câu 2 Trang 17. Quan sát mô hình dưới đây và cho biết số proton, số electron và xác định khối lượng nguyên tử magnesium (biết số neutron bằng 12).

Giải:
Mô hình nguyên tử magnesium có đơn vị điện tích hạt nhân = 12
=> Số electron = số proton = số đơn vị điện tích hạt nhân = 12
Khối lượng nguyên tử magnesium = số proton x 1 amu + số neutron x 1 amu = 12 x 1 amu + 12 x 1 amu = 12 amu

III. Câu hỏi bài tâp 
Bài 1 trang 17. Em hãy điền vào chỗ trống các từ, cụm từ thích hợp sau để được câu hoàn chỉnh:

Nguyên tử là hạt...(1) và (2)... Theo Rutherford – Bohr, nguyên tử có cấu tạo gồm 2 phần là (3)...(mang (4)...) và (5)... tạo bởi (6)... (mang (7)...)
Trong nguyên tử, các electron (8)...xung quanh hạt nhân và (9)... thành từng lớp.
Giải:
Nguyên tử là hạt vô cùng nhỏ và trung hòa về điện. Theo Rutherford – Bohr, nguyên tử có cấu tạo gồm 2 phần là hạt nhân (mang điện tích dương) và vỏ nguyên tử tạo bởi các electron (mang điện tích âm)
Trong nguyên tử, các electron chuyển động xung quanh hạt nhân và sắp xếp thành từng lớp

Bài 2 trang 17. Vì sao nói khối lượng hạt nhân được coi là khối lượng nguyên tử
Giải:
Ta có:
+ Khối lượng 1 proton = 1 neutron = 1amu
+ Khối lượng 1 electron = 0,00055 amu
Suy ra khối lượng electron nhỏ hơn rất nhiều so với khối lượng proton và neutron
Vậy có thể bỏ qua khối lượng của electron hay khối lượng hạt nhân nguyên tử có thể coi là khối lượng của nguyên tử.