Đề cương ôn tập cuối kì 2, môn Lịch sử 10

Câu 1: Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử cuộc kháng chiến chống Tống
* Nguyên nhân thắng lợi:
- Do tinh thần đoàn kết, ý chí độc lập tự chủ cũng như truyền thống yêu nước, bất khuất của dân tộc.
- Có sự lãnh đạo cùng chiến thuật tài tình của vị tướng Lý Thường Kiệt.
- Nhà Tống đang trong thời kỳ khủng hoảng.
* Ý nghĩa lịch sử:
- Kháng chiến chống Tống thắng lợi đập tan ý chí xâm lược của giặc, buộc nhà Tống từ bỏ âm mưu thôn tính Đại Việt. Đất nước bước vào thời kỳ thái bình.
- Cuộc kháng chiến thắng lợi thế hiện tinh thần chiến đấu dũng cảm, kiến cường của các tầng lớp nhân dân trong sự nghiệp đấu tranh chống xâm lược.
- Góp phần làm vẻ vang thêm trang sử của dân tộc, để lại nhiều bài học kinh nghiệm chống ngoại xâm cho các thế hệ sau.

Câu 2: Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử cuộc kháng chiến chống Mông Nguyên
* Nguyên nhân thắng lợi:
- Sự đồng lòng của vua tôi nhà Trần, được tất cả các tầng lớp nhân dân tích cực ủng hộ và tham gia kháng chiến.
- Sự chuẩn bị chu đáo của nhà Trần, tinh thần quyết tâm đánh giặc của toàn quân dân ta.
- Sự lãnh đạo tài tình của các vị vua và tướng nhà Trần, đặc biệt là Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn. Đường lối chiến thuật đúng đắn, sáng tạo.
- Quân đội nhà Trần tinh nhuệ, quả cảm, có tinh thần hy sinh, quyết thắng.
- Nghệ thuật quân sự:
+ Tránh mạnh, đánh yếu;
+ Buộc địch đánh theo cách của ta;
+ Buộc địch lâm vào bị động;
+ Chớp thời cơ.
* Ý nghĩa lịch sử:
- Đánh bại quân xâm lược Mông Nguyên hung tàn, bảo vệ nền độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ của dân tộc.
- Nâng cao lòng tự hào dân tộc. Khẳng định một lần nữa lòng yêu nước và ý chí quyết tâm bảo vệ đất nước của dân tộc ta.
- Góp phần làm phong phú truyền thống chống giặc ngoại xâm của quân dân ta. Để lại bài học vô giá: “Khoan thư sức dân, để làm kế sâu rễ bền gốc”.
- Để lại nhiều bài học quý giá về củng cố khối đoàn kết toàn dân, lấy dân làm gốc, dựa vào dân để đánh giặc.
- Ngăn chặn âm mưu xâm lược của nhà Nguyên đối với các nước khác.

Câu 3: Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử cuộc kháng chiến chống quân Minh
* Nguyên nhân thắng lợi:
- Nhân dân ta có lòng yêu nước nồng nàn, ý chí bất khuất, quyết tâm giành lại độc lập tự do cho đất nước.
- Tất cả các tầng lớp nhân dân không phân biệt già trẻ, nam nữ, các thành phần dân tộc đều đoàn kết đánh giặc, hăng hái tham gia cuộc khởi nghĩa, gia nhập lực lượng vũ trang, tự vũ trang, ủng hộ, tiếp tế lương thực cho nghĩa quân.
- Đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của bộ tham mưu, đứng đầu là Lê Lợi, Nguyễn Trãi.
* Ý nghĩa lịch sử:
- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi đã kết thúc 20 năm đô hộ tàn bạo của phong kiến nhà Minh.
- Mở ra một thời kỳ phát triển mới của dân tộc thời Lê sơ.

Câu 4: Thành tựu về giáo dục, văn học của nước Đại Việt thế kỷ XV - XVIII? Vì sao văn học thời kỳ này phát triển như vậy?
* Những thành tựu về văn hóa:
- Văn học:
+ Văn học chữ Hán và chữ Nôm đều phát triển. Tác phẩm: Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Quốc âm thi tập, Hồng Đức quốc âm thi tập,…
+ Văn thơ thời Lê sơ có nội dung yêu nước sâu sắc, thể hiện niềm tự hào dân tộc, khí phách anh hùng và tinh thần bất khuất của dân tộc.
- Sử học: Đại Việt sử kí, Đại Việt sử kí toàn thư, Lam Sơn thực lục,…
- Địa lí: Hồng Đức bản đồ, Dư địa chí, An Nam hình thăng đồ.
- Y học: có Bản thảo thực vật toát yếu.
- Toán học: có Đại thành toán pháp, Lập thành toán pháp.
- Nghệ thuật sân khấu như ca, múa, nhạc, chèo, tuồng được phục hồi nhanh chóng và phát triển, nhất là chèo, tuồng.
- Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc: mang nhiều nét đặc sắc. Biểu hiện ở các công trình lăng tẩm, cung điện tại Lam Kinh (Thanh Hóa). Điêu khắc thời Lê Sơ có phong cách khối đồ sộ, kĩ thuật điêu luyện.

* Những thành tựu về giáo dục, khoa cử:
- Nội dung thi cử là các sách của đạo Nho.
Dựng lại Quốc Tử Giám, mở nhiều trường học, mở khoa thi. Nội dung học tập thi cử là sách của đạo Nho. Một năm tổ chức ba kì thi: Hương - Hội - Đình.
⇒ Giáo dục phát triển đào tạo được nhiều nhân tài.

Văn học thời kỳ này phát triển như vậy là do:
Thời kì này đạo Phật và Đạo giáo được khôi phục và phát triển trở lại, tạo điều kiện cho phong cách dân gian trong nghệ thuật điêu khắc nở rộ, thể hiện ở phù điêu gỗ ở các chùa chiền… Sự phát triển phong phú của dòng văn học chữ Nôm, văn học dân gian phản ánh đời sống lao động cần cù, vất vả nhưng lạc quan của nhân dân, lên án xã hội đương thời và ca ngợi tình yêu thương con người.

Câu 5: Nội dung cơ bản về bản tuyên ngôn “Nhân quyền và Dân quyền” của nước Pháp.
Ghi nhận về quyền tự do và bình đẳng về quyền lợi, và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi. Đây chính là quyền cơ bản, là gốc rễ của các quyền khác trong bản Tuyên ngôn như quyền, quyền tự do làm những việc không gây hại cho ai, cho xã hội, quyền  “không ai có thể bị truy tố, bắt giữ hay giam cầm”, quyền không bị đối xử tệ bạc, quyền tự do đóng góp ý kiến; quyền được bảo vệ thân thể khi bị bắt giữ,….

Câu 6: Ý nghĩa của bản Tuyên ngôn độc lập nước Mỹ
Sau khi được Quốc Hội phê chuẩn, bản Tuyên ngôn đã được in ấn, phát hành trên toàn quốc. Sau khi nghe Tuyên bố, đám đông ở nhiều thành phố xé xuống và phá hủy các biển hiệu hoặc biểu tượng của chính quyền hoàng gia.
Tuyên ngôn độc lập của Hoa Kỳ là văn bản chính trị tuyên bố ly khai khỏi Vương quốc Anh của 13 bang thuộc địa Bắc Mỹ.
Đây là văn bản chuẩn mực tinh thần cho nhân loại đứng lên đấu tranh lật đổ chế độ chuyên chế, lật đố ách thống trị của thực dân, đấu tranh nhân quyền và tự do.
Câu trích dẫn nổi tiếng của bản tuyên ngôn là “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc” được Chủ tịch Hồ Chí Minh sử dụng để làm cơ sở pháp lý cho bản Tuyên ngôn độc lập của nước ta.