Giải Ngữ văn 6 sách Cánh diều, bài 10: Phạm Tuyên và ca khúc mừng chiến thắng

1. Chuẩn bị
- Văn bản thuật lại một sự kiện theo mối quan hệ nguyên nhân – kết quả thường bao gồm ba thông tin chính: nguyên nhân – diễn biến – kết quả, nhằm trả lời ba câu hỏi lớn: Vì sao lại xảy ra sự việc ấy?, Sự việc ấy diễn ra thế nào?, Kết quả ra sao?.
- Khi đọc văn bản thông tin thuật lại một sự kiện theo mối quan hệ nguyên nhân – kết quả:

+ Văn bản được đăng ở kienthuc.net.vn – báo điện tử của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kĩ thuật Việt Nam và vào thời điểm 28/04/2013. Thời điểm đó là chuẩn bị kỉ niệm 38 năm Ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30-4-1975 – 30-4-2013) và đó là ngày mà Phạm Tuyên sáng tác bài hát cách đây 38 năm.

+ Văn bản thuật lại sự kiện ra đời và phát hành của bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng. Sự kiện ấy được nêu ở phần 2 của văn bản.

+ Thứ tự triển khai nguyên nhân, diễn biến và kết quả của sự kiện:

Nguyên nhân: Bản tin chiều ngày 28-4-1975 của Đài Tiếng nói Việt Nam về hành động oanh tạc sân bay Tân Sơn Nhất của phi công Nguyễn Thành Trung là cú hích quan trọng cho sự ra đời bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng.

Quá trình sáng tác: Trong nguồn cảm hứng dào dạt, hai tiếng đồng hồ sau bài hát được hoàn thành, không cần chỉnh sửa một câu

Quá trình phổ biến bài hát:
○ Khi tác giả đưa hội đồng duyệt thì mọi người lùi và để dành đến 7/5 kỉ niệm Chiến thắng Điện Biên Phủ.

○ Không ngờ thắng lợi đến nhanh thế, cờ đỏ sao vàng tung bay trên nóc Dinh Độc Lập, giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam yêu cầu tác giả ra một bài mới nhân dịp giải phóng miền Nam.

○ Tác giả lập tức đưa luôn bài hát mình vừa sáng tác và được đi thu thanh.

○ Suốt đêm hôm ấy, mỗi đọc tin chiến thắng đều phát thanh bài hát đó.

+ Các yếu tố như nhan đề, sa pô, đề mục, hình ảnh,… trong văn bản có tác dụng thuật lại các sự kiện theo trật tự thời gian, trình bày một cách khoa học, dễ hiểu, sinh động thu hút người đọc và giúp họ ghi nhớ, nắm bắt những sự kiện chính.

+ Ý nghĩa của việc thuật lại kiện ra đời và phát hành của bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng giúp người đọc hình dung được cả một quá trình dẫn đến sự kiện đó và từ đó nắm được cảm xúc vỡ òa của tác giả khi sáng tác bài hát, ý nghĩa bài hát đối với người dân Việt Nam.

- Đọc trước văn bản Phạm Tuyên và ca khúc mừng chiến thắng; tìm hiểu thêm về nhạc sĩ Phạm Tuyên, bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng và Chiến thắng 30-4-1975:

+ Phạm Tuyên sinh ngày 12 tháng 1 năm 1930 là một nhạc sĩ nổi tiếng người Việt Nam quê ở Hải Dương, cựu Chủ tịch Hội Âm nhạc Hà Nội. Ông có sáng tác nhiều cho lớp trẻ. Nhiều bài hát thiếu nhi đã trở thành bài truyền thống qua nhiều thế hệ như: Tiến lên đoàn viên, Chiếc đèn ông sao,... Ông còn viết nhiều bài cho tạp chí, Đài phát thanh và truyền hình giới thiệu về thẩm mỹ âm nhạc, về tác giả và tác phẩm, là người đề xướng và chỉ đạo nhiều cuộc thi mang tính chất toàn quốc.

+ Bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng được chọn để phát vào chương trình thời sự đặc biệt lúc 17h khi Việt Nam chính thức công bố tin giải phóng miền Nam trước toàn thế giới. Bài hát có giai điệu giản dị, gần gũi, lời ca ngắn gọn, súc tích, cả nhan đề và lời chưa đến 60 từ, chính vì vậy bài hát được phổ biến một cách rộng rãi ở Việt Nam và nước bạn.

+ Chiến thắng 30-4-1975: là sự kiện Quân đội Nhân dân Việt Nam và Quân Giải phóng miền Nam tiến vào thành phố Sài Gòn, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Dương Văn Minh cùng nội các tuyên bố đầu hàng vô điều kiện Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam vào 11 giờ 30 phút sáng ngày 30 tháng 4 năm 1975.


2. Đọc hiểu
a. Trước khi đọc
Câu hỏi trang 91: Chú ý thời điểm đăng bài báo.
Trả lời:
Thời điểm đăng bài báo là 28/04/2013.

Câu hỏi trang 91: Nêu tác dụng của sa pô bài báo.
Trả lời:
Tác dụng của sa pô bài báo cho chúng ta biết thời gian sáng tác bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng là hai tiếng và cộng cả cuộc đời của Phạm Tuyên.

Câu hỏi trang 91: Các dấu ngoặc kép trong phần 2 dùng để làm gì?
Trả lời:
Các dấu ngoặc kép trong phần 2 dùng để trích dẫn lời nói trực tiếp của Phạm Tuyên, mọi người trong hội đồng kiểm duyệt, ông Trần Lâm – giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam.

Câu hỏi trang 91: Chỉ ra câu văn nói về nguyên nhân chính dẫn đến sự ra đời của bài hát.
Trả lời:
Câu văn nói về nguyên nhân chính dẫn đến sự ra đời của bài hát: Bản tin chiều ngày 28-4-1975 của Đài Tiếng nói Việt Nam về hành động oanh tạc sân bay Tân Sơn Nhất của phi công Nguyễn Thành Trung là cú hích quan trọng cho sự ra đời bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng.

Câu hỏi trang 92: Chú ý những thông tin về quá trình sáng tác và phổ biến bài hát.
Trả lời:
- Thông tin về quá trình sáng tác: Trong nguồn cảm hứng dào dạt, hai tiếng đồng hồ sau bài hát được hoàn thành, không cần chỉnh sửa một câu
- Thông tin phổ biến bài hát:
+ Khi tác giả đưa hội đồng duyệt thì mọi người lùi và để dành đến 7/5 kỉ niệm Chiến thắng Điện Biên Phủ.
+ Không ngờ thắng lợi đến nhanh thế, cờ đỏ sao vàng tung bay trên nóc Dinh Độc Lập, giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam yêu cầu tác giả ra một bài mới nhân dịp giải phóng miền Nam.
+ Tác giả lập tức đưa luôn bài hát mình vừa sáng tác và được đi thu thanh.
+ Suốt đêm hôm ấy, mỗi đọc tin chiến thắng đều phát thanh bài hát đó.

Câu hỏi trang 93: Ở phần 3, tác giả muốn khẳng định điều gì?
Trả lời:
Ở phần 3, tác giả muốn khẳng định số phận đặc biệt của bài hát – tồn tại mãi với thời gian, đến với mọi tầng lớp, chứa đựng cảm xúc vỡ òa cùng ngày chiến thắng.

b. Sau khi đọc
Câu 1. Văn bản Phạm Tuyên và ca khúc mừng chiến thắng thuật lại sự kiện gì?
Trả lời:
Văn bản Phạm Tuyên và ca khúc mừng chiến thắng thuật lại sự kiện ra đời của bài hát Như có Bác trong ngày đại thẳng và kể lại ngày lễ mừng chiến thắng 30/4 giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.

Câu 2. Chỉ ra bố cục của văn bản và xác định nội dung chính của mỗi phần.
Trả lời:
Văn bản có thể chia làm 3 phần:
- Phần 1: Giới thiệu về bài hát, tác giả và dẫn dắt tới nội dung của văn bản về quá trình ra đời bài hát.
- Phần 2: Quá trình ra đời bài hát.
- Phần 3: Ý nghĩa và giá trị của bài hát.

Câu 3. Tìm trong văn bản những nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng.
Trả lời:
Nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của bài hát Như có Bác trong ngày đại thẳng:
- Tin chiến thắng vang dội từ các chiến trường phía Nam đã thôi thúc các nhạc sĩ sáng tác.
- Đặc biệt, bản tin chiều ngày 28-4-1975 của Đài Tiếng nói Việt Nam về hành động oanh tạc sân bay Tân Sơn Nhất của phi công Nguyễn Thành Trung là cú hích quan trọng cho ra đời bài hát của nhạc sĩ.
- Tác giả muốn viết lên một ca khúc hòa chung niềm vui chiến thắng của đất nước

Câu 4. Những biểu hiện nào cho thấy bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng "có số phận đặc biệt"?
Trả lời:
Những biểu hiện cho thấy bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng "có số phận đặc biệt":
- Nó vượt qua thử thách của thời gian, đến mọi tầng lớp, giai cấp xã hội, không phân biệt biên giới quốc gia.
- Ở một số nơi, bài hát còn được dùng như bài ca "giã bạn" để kết thúc các cuộc gặp gỡ, mít tinh, văn nghệ quần chúng.

Câu 5. Câu nói của nhạc sĩ Phạm Tuyên ở cuối bài nhằm khẳng định điều gì?
Trả lời:
- Câu nói của nhạc sĩ Phạm Tuyên ở cuối bài nhằm khẳng định rằng để có được độc lập ngày hôm nay chúng ta đã phải đánh đổi bằng máu và nước mắt của bao anh hùng đã quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh.
- Chính vì thế tình yêu nước luôn thường trực trong lòng tác giả và đồng thời, tác giả cũng nhắc nhở chính mỗi chúng ta luôn nhớ ơn lịch sử và trân trọng ngày tháng hiện có tươi đẹp này.

Câu 6. Hãy nghe hoặc hát bài Như có Bác trong ngày đại thắng và viết lại suy nghĩ, cảm xúc của em (trong khoảng 5 - 6 dòng) về bài hát.
Trả lời:
Chiến tranh đã lùi xa hơn nửa thế kỉ, nhưng những dấu ấn của thời gian và niềm vui của ngày chiến thắng 30 – 4 – 1975 dường như vẫn còn vẹn nguyên trong tâm trí người Việt. Ca khúc “Như có Bác trong ngày vui đại thắng” đã sống trong mỗi trái tim người dân đất Việt ngần ấy thời gian, và mỗi khi lắng nghe lời bài hát, lòng em không khỏi xốn xang, tự hào. Bài hát là khúc nhạc hân hoan, là niềm khát vọng hòa bình và sự tự hào lớn lao của một dân tộc bé nhỏ nhưng không bao giờ chịu khuất phục trước gót giày ngoại xâm. Cảm ơn Đảng, cảm ơn Bác Hồ kính yêu và cảm ơn nhạc sĩ Phạm Tuyên đã khai sinh ra một bài hát ngắn gọn nhưng mạnh mẽ khí thế của một Việt Nam anh hùng!