Giải Ngữ văn 6 sách Chân trời sáng tạo, bài 6: Gió lạnh đầu mùa

Câu 1 trang 8. Dựa vào nhan đề, em đoán xem văn bản này viết về điều gì?
Trả lời:
Dựa vào nhan đề, em đoán văn bản sẽ kể về một câu chuyện đã diễn ra vào những ngày gió mùa đầu tiên của mùa đông

Câu 2 trang 8. Em đã bao giờ làm một việc tốt nhưng bị người khác hiểu lầm và chê trách hay chưa?
Trả lời:
Em đã từng làm một việc tốt nhưng bị người khác hiểu nhầm. Lúc đó, em có nhìn thấy một tờ tiền 500.000 rơi trên sân trường, nên đã nhặt lên để đem lên phòng thầy Tổng phụ trách, nhờ thầy tìm chủ nhân của tờ tiền. Tuy nhiên, lúc đấy một bạn học sinh đã nhìn thấy và bảo rằng em định dấu tờ tiền đi. Tuy sau đó, mọi chuyện đã được giải thích, bạn cũng đã xin lỗi, nhưng em vẫn cảm thấy rất buồn.
 

Liên hệ trang 8. Hình ảnh Cúc, Xuân, Tý, Túc gợi cho em suy nghĩ gì về cuộc sống của những đứa trẻ nghèo?
Trả lời:
Hình ảnh Cúc, Xuân, Tý, Túc đã giúp khắc họa cuộc sống khó khăn, thiếu thốn của những đứa trẻ nghèo, chúng phải mặc những bộ đồ bạc màu đã rách và vá nhiều chỗ, ngay cả khi trời chuyển đông rét mướt cũng không có một chiếc áo ấm để mặc, thật là đáng thương

Suy luận trang 9. Việc Sơn và chị quyết định cho Hiên cái áo thể hiện tính cách gì của hai chị em?
Trả lời:
Việc Sơn và chị quyết định cho Hiên cái áo thể hiện hai chị em là người giàu tình yêu thương, có tấm lòng bao dung, nhân hậu với những số phận bất hạnh

Dự đoán trang 10. Theo em, trong đoạn tiếp theo, chị em Sơn sẽ gặp chuyện gì?
Trả lời:
Theo em, đoạn tiếp theo chị em Sơn sẽ được mẹ hỏi về chuyện đem áo cho Hiên, sau đó được mẹ khen ngợi
 

Câu 1 trang 11. Chỉ ra một số từ ngữ thể hiện những ý nghĩ, cảm xúc của nhân vật Sơn trong đoạn văn dưới đây:
Sơn bây giờ mới chợt nhớ ra là mẹ cái Hiên rất nghèo, chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc thì lấy đâu ra tiền mà sắm áo cho con nữa. Sơn thấy động lòng thương, cũng như ban sáng Sơn đã nhớ thương đến em Duyên ngày trước vẫn chơi cùng với Hiên, đùa nghịch ở vườn nhà. Một ý nghĩ tốt bỗng thoáng qua trong trí, (...).
Trả lời:
Từ ngữ thể hiện những ý nghĩ, cảm xúc của nhân vật Sơn trong đoạn văn là:
Sơn bây giờ mới chợt nhớ ra là mẹ cái Hiên rất nghèo, chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc thì lấy đâu ra tiền mà sắm áo cho con nữa. Sơn thấy động lòng thương, cũng như ban sáng Sơn đã nhớ thương đến em Duyên ngày trước vẫn chơi cùng với Hiên, đùa nghịch ở vườn nhà. Một ý nghĩ tốt bỗng thoáng qua trong trí, (...).

Câu 2 trang 11. Các sự việc chính trong Gió lạnh đầu mùa có thể tóm tắt thành chuỗi như sau:
a. Những cơn gió lạnh đầu mùa thổi đến phố chợ.
b. Chị em Lan, Sơn xúng xính trong những chiếc áo ấm đắt tiền; những đứa trẻ nghèo hàng xóm vẫn mặc những chiếc áo mong manh thường ngày; riêng Hiên vẫn mặc chiếc áo rách tơi tả, đang co ro vì lạnh.
c. Ái ngại về hoàn cảnh của Hiên, Sơn và Lan quyết định về nhà lấy áo bông của Duyên (đứa em xấu số), giấu mẹ, mang sang cho Hiên.
d. Chuyện đến tai người nhà, Sơn và Lan sợ bị mẹ mắng. đi đòi lại áo không được, không dám về nhà.
đ. Mẹ Hiên mang áo bông sang nhà trả lại, may mắn được mẹ Sơn và Lan cho vay tiền mua áo ấm cho Hiên.
Em hãy cho biết:
Các sự việc trên liên quan với nhau như thế nào?
Nếu không có sự việc (c) thì có xảy ra sự việc (đ) hay không?
Trả lời:
Theo em:
- Các sự việc đều liên quan chặt chẽ với nhau, sự việc đứng trước là nguyên nhân, điều kiện để dẫn đến sự việc tiếp theo, nếu thiếu đi một sự việc thì sẽ không thể có các sự việc ở phía sau:
Từ a - b: vì có gió mùa về, trời trở lạnh, mới có sự việc Hiên co ro trong gió lạnh
Từ b - c: vì thấy Hiên co ro trong gió lạnh nên Sơn mới có ý lấy áo bông cho Hiên mặc...
- Nếu không có sự việc (c) thì sẽ không có sự việc (đ). Vì nếu chị em Sơn không đem áo cho Hiên, thì mẹ Hiên cũng sẽ không thể đem áo sang trả cho mẹ của chị em Sơn được

Câu 3 trang 12. Hành động cho áo góp phần thể hiện tính cách gì của Sơn và Lan? Hành động ấy có ý nghĩa gì với Hiên?
Trả lời:
- Hành động cho áo góp phần thể hiện tính cách nhân hậu, giàu tình yêu thương, biết quan tâm, sẻ chia với những số phận kém may mắn khác của chị em Sơn
- Hành động ấy đã giúp Hiên không chỉ có được sự ấm áp của chiếc áo để chống chọi với cái rét, mà còn giúp Hiên cảm nhận được sự nồng ấm của tình người, của sự quan tâm và chia sẻ

Câu 4 trang 12. Vì sao người mẹ không trách mắng Sơn và Lan? Hành động của hai đứa trẻ đã tác động thế nào đến cách ứng xử của hai người mẹ ở cuối truyện?
Trả lời:
- Người mẹ không trách mắng Sơn và Lan vì: hành động lấy áo bông cho Hiên mặc của hai chị em Sơn cho thấy được tấm lòng tốt bụng, giày tình yêu thương, biết quan tâm và suy nghĩ cho người khác của họ.
- Hành động của hai đứa trẻ đã khiến cho hai người mẹ tuy ở hai giai cấp khác nhau, với điều kiện kinh tế khác nhau ngồi xuống nói chuyện lịch sự. Bởi ở cả hai đều có điểm chung là người làm mẹ luôn yêu thương con mình. Đặc biệt là mẹ của 2 chị em Sơn, vì lòng tự hào về hành động giàu tình thương của con mình, mà bà đã chủ động cho mẹ Hiên vay tiền may áo bông cho Hiên. Đồng thời, hành động ấy cũng cho thấy được tình thương người ở bà - người đã nuôi dạy ra hai đứa trẻ tốt bụng như chị em Sơn.

Câu 5 trang 12. Theo em, việc Lan và Sơn giấu mẹ lấy chiếc áo bông của em Duyên đem cho Hiên là đáng khen hay đáng trách? Vì sao?
Trả lời:
- Theo em, việc Lan và Sơn giấu mẹ lấy chiếc áo bông của em Duyên cho Hiên vừa đáng khen lại vừa đáng trách.
Đáng khen vì hành động ấy thể hiện được tình thương người và quan tâm người khác của Lan và Sơn. Vì thương Hiên chịu rét, nên hai chị em Sơn đã về lấy ngay áo ấm cho Hiên, quên cả việc sẽ bị mẹ trách mắng, dù vốn hai chị em vẫn rất sợ mẹ.
Đáng trách vì đã tự ý lấy đồ đạc trong nhà đi cho người khác mà không hỏi xin ý kiến của mẹ
→ Tuy nhiên, hành động ấy vẫn đáng khen hơn là đáng trách

Câu 6 trang 12. Văn bản này viết về đề tài gì?
Trả lời:
Đề tài của văn bản: cuộc sống của những đứa trẻ ở phố chợ nghèo vào một ngày đầu đông lạnh lẽo.

Câu 7 trang 12. Nêu chủ đề của câu chuyện.
Trả lời:
Chủ đề của câu chuyện: xoay quanh các tình huống trong cuộc sống của những đứa trẻ ở các tầng lớp khác nhau, để làm bật lên vẻ đẹp tâm hồn và tình người ấm áp bất kể hoàn cảnh của những đứa trẻ ấy.