Giải bài tập SGK Sinh học 9, bài 21: Đột biến gen

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
 
1. Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen, do ảnh hưởng phức tạp  của môi trường trong và ngoài cơ thể tới phân tử ADN xác định một cách tự nhiên hoặc do con người gây ra. Đột biến gen thường liên quan đến một cặp nuclêôtit.
 
2. Đột biến gen có thể có hại hoặc có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người.
 
II. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK
 
A. Phần tìm hiểu và thảo luận
 
+ Quan sát hình 21.1. hãy cho biết:

Cấu trúc của đoạn ADN bị biến đổi khác với cấu trúc của đoạn ADN ban đầu như thế nào? Hãy đặt tên cho từng dạng biến đổi đó.
+ Đoạn ADN ban đầu (a) có 5 cặp nuclêôtit gồm:



+ Đoạn ADN (b) có bốn cặp nuclêôtit. So với đoạn (a) thì thiếu cặp G X. Đây là dạng mất cặp nuclêôtit.

+ Đoạn ADN (c) có 6 cặp nuclêôtit. So với đoạn (a) thì thêm một cặp A T. Đây là dạng thêm cặp nuclêôtit.

+ Đoạn ADN (d) có 5 cặp nuclôỏtit. So với đoạn (a) thì cặp nuclêôtit thứ ba (tính từ trái sang) là một cặp T A bị thay thế bởi cặp X G. Đây là dạng thay thế một cặp nuclêôtit.
 
Đột biến gen là gì?
 
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen, do ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể tới phân tử ADN, xuất hiện một cách tự nhiên hoặc do con người gây ra. Đột biến gen thường liên quan đến một cặp nuclêôtit.
 
+ Hãy quan sát các hình 21.2, 21.3, 21.4 và cho biết: đột biến nào là có lợi có hại cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người?
 
Đột biến mất khả năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ (màu trắng) và lợn con có đầu và chân sau dị dạng là những đột biến có hại cho bản thân sinh vật và cho con người vì đem lại năng suất thấp trong nuôi trồng.
 
Đột biến cây cứng và nhiều bông ở lúa là đột biến có lợi cho bản thân sinh vật và con người.
 
B. Phần câu hỏi và bài tập
 
1. Đột biến gen là gì? Cho ví dụ.
 
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen do ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể tới phân tử ADN, xuất phát một cách tự nhiên do con người gây ra.
 
Ví dụ: Do nhiễm chất độc màu da cam gây đột biến gen dẫn đến biến đổi kiểu hình ở người là cụt hai bàn tay bẩm sinh.
 
2. Tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật nhưng có ý nghĩa, đối với chăn nuôi và trồng trọt?
 
- Đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường có hại cho bản thân sinh vật vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hòa trong kiểu gen đã qua chọn lọc và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên, gây ra nhưng rối loạn trong qua trình tổng hợp prôtêin. Chúng có ý nghĩa với chăn nuôi, trồng trọt vì trong thực tế có những đột biến gen có lợi cho con người. Chẳng hạn:
 
+ Đột biến tự nhiên cừu chân ngắn ở Anh, làm cho chúng không nhảy được qua hàng rào để vào phá vườn.
 
+ Đột biến tăng khả năng thích ứng đối với điều kiện đất đai và đột biến làm mất tính cảm quang chu kì phát sinh ở giống lúa Tám thơm Hải Hậu đã giúp các nhà chọn giống tạo ra giống lúa Tám thơm đột biến trồng được 2 vụ/năm, trên nhiều điều kiện đất đai, kể cả vùng đất trung du và miền núi.
 
+ Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra?
 
- Đột biến do con người tạo ra:
 
+ Tạo ra đột biến mai vàng 150 cánh.

+ Sầu riêng cơm vàng hạt lép (ở Cái Mơn – Bến Tre).
 
- Đột biến phát sinh trong tự nhiên:
 
+ Bò 6 chân.

+ Củ khoai có hình dạng giống người.

+ Người có bàn tay 6 ngón.
 
CÂU HỎI BỔ SUNG
 
Hãy kể những đột biến ở người do chất độc màu da cam của Mỹ rải xuống miền Nam Việt Nam gây ra?
 
Người bị cụt tay, bàn chân bẩm sinh, quái thai...