Chỉ khi va vấp với cuộc sống, bản tính thiện trong con người mới bị pha tạp. Có người cho rằng, có ba thứ có thể làm hỏng một con người, đó là rượu, tính kiêu ngạo và sự giận dữ. Điều đó có hoàn toàn chính xác?.
Tôi cho rằng, rượu, tính kiêu ngạo và sự giận dữ đúng là ba điều có thể làm hỏng một con người. Khái niệm “hỏng” ở đây không chỉ là hư hại về thân xác mà còn là biến dạng về đạo đức, trí tuệ, tâm hồn - tức là hỏng về đức hạnh con người. Bản thân mỗi điếu đó cũng đủ khiến con người không còn là chính mình bởi lẽ, tác hại của chúng rất lớn.
Thực tế, bản thân rượu không có hại nhưng sự lạm dụng của con người khi dùng rượu gây ra những tác hại khôn cùng. Những tác hại do rượu gây ra vô cùng nghiêm trọng. Xét về phương diện sức khoẻ y tế, một chút rượu có thể làm con người hưng phấn, những loại rượu thuốc, nếu biết sử dụng chừng mực sẽ có tác dụng bồi bổ sức khoẻ cho con người. Nhiều nghiên cứu khoa học đã cho thấy tác dụng của rượu đối với sự phát triển của xương. Nhiều người cao tuổi thường uống rượu để xương được cứng cáp hơn. Tuy nhiên, điều này chỉ đúng với những ai uống với một lượng vừa phải.
Nhưng, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói trong Tuyên ngôn độc lập, rượu “làm cho nòi giống ta suy nhược”. Rượu có tác hại vô cùng xấu tới sức khoẻ con người. Những người uống rượu có khả năng mắc các bệnh về thần kinh rất cao. Rượu làm suy giảm trí nhớ của con người, khiến con người nhanh quên, kém hoạt bát, mất phương hướng- Một ảnh hưởng khác của rượu đối với cơ thể là huỷ hoại chức năng gan và tim. Hàng năm, trên thế giới có hàng triệu ngươi bị u xơ gan, phần lớn nguyên nhân là do uống quá nhiều rượu bia. Gần đây, Tiến sĩ Dennis A. Chakkalakal tại Trung tâm y tế Omaha- Hoa Kì đã tiến hành nghiên cứu và khẳng định uống nhiều rượu sẽ làm tăng nguy cơ bị loãng xương. Nguy hại hơn, không ít người đã đột tử do uống quá nhiều rượu khi trời nắng.
Rượu không chỉ ảnh hưởng đến sức khoẻ mà còn dẫn đến thiệt hại về kinh tế. Không tính đến chi phí sản xuất, chi phí cho hoạt động tiêu thụ rượu cũng chiếm một khoản không nhỏ. Những bữa nhậu linh đình chắc chắn sẽ tốn rất nhiều tiền cho khoản rượu. Không ít những chàng “công tử Bạc Liêu” đã đốt bạc tỉ vào những chai rượu ngoại trong các cuộc chơi thâu đêm suốt sáng, trong những bữa tiệc sinh nhật hay chỉ để chứng tỏ phong cách đàn ông của mình.
“Rượu vào lời ra” – dường như đó là quy luật thương hiện ở các “đệ tử của rượu”. Rượu làm con người mất tỉnh táo, không làm chủ được hành vi của mình. Vì thế nhiều diều đáng tiếc đã xảy ra. Người uống rượu say thường không làm chủ được bản thân nên thường có những hành vi không kiềm chế, gây mất trật tự an toàn xã hội. Mỗi ngày ở Việt Nam hàng chục vụ tai nạn giao thông thương tâm có nguyên nhân từ việc người điều khiển phương tiện tham gia giao thông uống quá nhiều rượu, bia. Những tổn thương về tinh thần cho cả nạn nhân và người thân của họ không thể đong đếm được. Người say rượu còn hay gây ra các vụ ẩu đả, gây mất trật tự trị an, đồng thời làm mất mĩ quan đường phố.
Hình ảnh những người say rượu bê tha, các vụ đánh cãi chửi nhau do say rượu là những hình ảnh phi văn hoá cần bị phê phán. Hình tượng Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên không chỉ là hư cấu nghệ thuật của Nam Cao mà là sư phản ánh sinh động bộ dạng thật của những kẻ nát rượu trong xã hội. Dẫu có yêu thương, cảm thông cho nhân vật bao nhiêu chúng ta cũng không thể đồng tình, chia sẻ được với con người quanh năm suốt tháng chìm đắm trong men rượu như vậy. Rượu tàn phá nhân hình và nhân tính của Chí, khiến Chí đốt nhà, bắt vật, làm hại bao người lương thiện... Thực tế có biết bao gia đình đã tan nát, bao cuộc sống trở nên điêu đứng vì những con sâu rượu như Chí.
Với những tác hại đó, chúng ta có đủ chứng cứ để kết luận rượu là nhân tố có thể tàn phá, huỷ hoại cơ thể con người. Tuy nhiên, nếu như rượu làm con người hỏng nhiều hơn ở phương diện thể chất thì tính kiêu ngạo và sự giận dữ lại phá huỷ mạnh mẽ nhân tính. Những tổn hại do chúng gây ra cũng không kém phần nghiêm trọng so với rượu.
Kiêu ngạo là sự ngạo mạn, coi thường người khác. Kiêu ngạo không giống kiêu hãnh. Nó lại càng khác xa lòng tự tôn, kiêu căng, hách dịch, hống hách, ngạo mạn, tự phụ, tự cao, tư đại, cao ngạo, khoe khoang, kiêu kì.,. là những hình thái khác của kiêu ngạo.
Người kiêu ngạo khi đạt được thành công thường cho mình khôn ngoan, tài giỏi, đức độ hơn người, không ai bằng mình. Chính vì thế họ hay khoe khoang về chính mình, chê bai, khinh bỉ người khác. Người kiêu ngạo không bao giờ nhận hức đúng đắn về bản thân, không bao giờ nhìn ra điểm yếu của mình. Một học sinh kiêu ngạo luôn thấy mình học giỏi hơn người khác. Một giáo viên kiêu ngạo thường không thừa nhận bài giảng của đồng nghiệp xuất sắc hơn mình. Người đàn ông kiêu ngạo sẽ không biết giúp đỡ vợ, không "hạ mình" phụ giúp vợ các công việc trong nhà. Người đàn bà học cao hơn chồng hoặc sinh trưởng trong gia đình khá giả hơn chồng, tự cho mình có giá trị hơn và thường không lễ độ với chồng là người đàn bà kiêu ngạo. Tính kiêu ngạo làm con người chủ quan, không chịu nghe lời góp ý, phê bình của người khác, không biết sửa sai khi mắc lỗi, làm con người không có ý thức vươn lên. Đó là lí do người kiêu ngạo rất hiếm khi thành công trong cuộc sống. Hẳn chúng ta ai cũng đã nghe câu chuyện dân gian Thỏ và Rùa. Thỏ kiêu ngạo dù thực lực có chạy nhanh đến đâu cũng phải chấp nhận thua cuộc Rùa kiên nhẫn. Bài học về tính kiêu ngạo của Thỏ sẽ còn có giá trị giáo dục muôn đời.
Tính kiêu ngạo dẫn đến sụp đổ cá nhân và là nguyên nhân của sự chia rẽ . Châm ngôn có câu: “Sự kiêu ngạo chỉ sinh điều cãi lộn”. Một cộng đồng có nhiều người kiêu ngạo chắc chắn sẽ luôn xảy ra những giận hờn, cãi vã, bất mãn, xung đột và tan rã là kết quả tất yếu không thể tránh được. Sự kiêu ngạo của Mĩ là nguyên nhân dẫn đến những xung đột chính trị đáng tiếc giữa nước này với nhiều nước trên thế giới. Những cuộc chiến hao người tốn của do Mĩ châm ngòi đã để lại những vết rạn trong cộng đồng người trên thế giới.
Đồng hành với rượu và tính kiêu ngao là sư giận dữ. Giận dữ là trạng thái giận đến mức tức tối, có lời nói và cử chỉ đáng sợ. Thường thì con người hay giận dữ khi gặp phải những điều trái ý mình. Có sự giận dữ chính đáng như cơn giận lôi đình của Từ Hải đã lấy lại sự công bằng cho Thuý Kiều. Nhưng cũng có sự giận dữ vô cớ và dù có lí do hay không có lí do, lúc cả giận là lúc con người yếu đuối nhất, hoang mang nhất.
Tác hại của sự giận dữ cũng ghê gớm không khác gì tác hại của rượu và sự kiêu ngạo. Sự tức giận làm con người mất tỉnh táo, hồ đồ trong hành dộng. Ông cha ta đã dạy: "Cả giận mất khôn". Sự giận dữ nào cũng khiến mọi việc “xôi hỏng bỏng không”. Giận dữ không những nguy hại đến sức khoẻ mà còn tổn hại đến tinh thần giết chết khả năng sáng tạo của con người. Tức giận là kẻ thù nguy hiểm đối với cuộc sống bình an, hạnh phúc. Nó có thể huỷ hoại sự nghiệp và khả năng tạo dựng mối quan hệ giữa người với người trong gia đình hay trong cộng đồng. Trên đài, báo, vô tuyến hàng tháng, thậm chí hàng ngày vẫn liên tục đưa thông tin, bài viết về các cơn “bốc hoả” khủng khiếp của con người.
Chồng bà Nguyễn Thị Nguyệt- một tiểu thương ở chợ Bà Chiểu phải vào cấp cứu tai bệnh viện Bình Dân vì ông đã vượt cả đèn đỏ, đến mức bị taxi đâm vào khi tức giận đuổi theo hai cậu thanh niên quẹt vào xe ông trước đó. Còn chị Thái Hoà ở phường 5 - quận Gò Vấp không dám lên phường giao lưu kinh nghiệm xây dựng gia đình hạnh phúc vì người chồng quá cộc tính, nóng nảy, thô lỗ. Nhiều học sinh không kìm chế được mình nên khi bị kích động đã cầm dao xông đuổi theo đâm chết bạn ngay giữa sân trường. Đây là hiện tượng đã từng xảy ra ở rất nhiều trường trung học phổ thông, thậm chí ở cả các trường trung học cơ sở. Trong lịch sử, sự giận dữ của những tên bạo chúa thời phong kiến làm biết bao dân lành phải chịu cái chết thảm khốc. Hành động đánh đạp đứa trẻ hai tuổi của người đàn bà trông trẻ độc ác với lí do trẻ không chịu ăn là hành động vô nhân đạo. Sự giận dữ này đã đi liền với tội ác, nhưng không thể lấy nó để bào chữa cho tội ác.
Rượu, tính kiêu ngạo và sự giận dữ chính là những người bạn “tâm giao” của nhau. Khi cùng tồn tại trong một con người thì sức công phá của chúng thật khủng khiếp. Chúng có thể huỷ hoại hoàn toàn con người. Rất nhiều kẻ có tính kiêu ngạo, khi say rượu đã bốc hoả, gây tai họa cho bao người xung quanh. Những tổn thất về vật chất và tinh thần đều rất lớn. Chung quy lại rượu, tính kiêu ngạo và sự tức giận đúng là ba diều làm hỏng con người. Nhưng đó chưa phải là tất cả những yếu tố làm nhân hình, nhân tính con người méo mó. Còn rất nhiều thứ khác làm con người biến dạng, ví dụ như ma tuý, mại dâm, cờ bạc, hay nỗi sợ hãi, tình yêu không đúng cách, thậm chí cả những phương tiện truyền thông hữu ích như internet, điện thoại di động... Mọi sự vật, hiện tượng trong cuộc sống rất đa dạng, phong phú. Không nhận thức được mặt có lợi, có hại của chúng, con người rất dễ bị tha hoá, biến chất. Chỉ một trong số chúng đã đủ làm hỏng con người. Nhiễm phải bất kì điều tệ hại nào, chúng ta cũng đều trở thành người bất hảo. Vậy nên, tất cả những thói xấu ấy đều đáng bị lên án.
Nhưng làm thế nào để bài trừ những thói hư, tật xấu đó ở mỗi con người? Trước hết, bản thân mỗi người phải có ý thức tăng cường khả năng tự miễn dịch. Hãy nói "không" với rượu, với tính kiêu ngạo, với sự tức giận, với tất cả những thói xấu, nết xấu trong cuộc sống. Để làm được điều đó, mỗi người cần phải xác định cho mình bản lĩnh vững vàng. Cùng với những nỗ lực của cá nhân, cộng đồng, xã hội cũng cần có trách nhiệm tuyên truyền, giáo dục bằng mọi hình thức, xử lí nghiêm minh những trường hợp vi phạm nặng... Có như vậy chúng ta mới có những người tốt- những bông hoa đẹp như Bác Hồ kính yêu từng trông đợi.
Thế hệ thanh niên ngày nay đang đứng trước nhiều vận hội và thách thức lớn. Một trong những thách thức đó là sự cám dỗ của nhũng tệ nạn xã hội, những tư tưởng bảo thủ, Các học sinh, sinh viên không nên chủ quan mà cần chủ động nhận thức và bài trừ chúng.
Đã có rất nhiều nhân cách bị “hỏng” vì rượu, tính kiêu ngạo và sự tức giận. Đó là điều đáng buồn nhưng không đáng tiếc bởi những con người không có bản lĩnh trong cuộc sống thì nên bị đào thải.
Đề thi thử THPT Quốc Gia môn Tiếng Anh năm 2024 (Đề 11)