“Cô Tô” là một tùy bút độc đáo, tài hoa của Nguyễn Tuân. Hãy nói lên cảm nhận của em về biển, về rạng đông trên đảo Cô Tô qua trang văn này của Nguyễn Tuân

Cô Tô là một quần đảo có “sáu trăm hòn đảo dư” thuộc vịnh Bắc Bộ. Sau trận bão, bầu trời Cô Tô “trong sáng”, núi đảo “xanh mượt”, nước biển “lam biếc đậm đà”. Cát, bãi cát “vàng ròn” tinh khôi. Nhà văn cho biết, người đến thăm đảo Cô Tô cảm thấy “yêu mến hòn đảo như bất cứ người chài nào đã từng đẻ ra và lớn lên theo mùa sóng ở đây”, nghĩa là yêu thương quý mến Cô Tô như nơi chôn nhau cắt rốn của mình.

Với tình yêu biển, say biển, Nguyễn Tuân đã khám phá ra bao vẻ đẹp nước biển Cô Tô. Với óc tưởng tượng đầy mĩ cảm, ông đã tung ra hàng loạt ẩn dụ, so sánh nói về sắc nước, sắc biển. Nhìn biển, nhà văn thốt lên: “Sao chiều nay nó xanh quá quắt đến như vậy?”  Ông thầm hỏi mình: Xanh như lá chuối non, như lá chuối già? Xanh như cốm vòng mùa thu? Xanh như màu áo Kim Trọng? Xanh như vạt áo nước mắt của ông quan Tư mã nghe đàn tì bà trên con sóng Giang Châu? Xanh như một trang sử cổ viết lên thân tre? Xanh cái màu xanh ngọc bích? Xanh như một niềm hi vọng trên cửa bể? ... Qua đó, ta càng thấy rõ Nguyễn Tuân là nhà văn rất uyên bác, tài hoa, độc đáo, có một vốn sống và một kho từ ngữ rất giàu có, sáng tạo! Có bao nhiêu so sánh là có bấy nhiêu phát hiện và yêu thương; yêu “sự sống giàu đẹp của quần đảo”.

Sinh thời, Nguyễn Tuân “đi” nhiều; nơi nào có danh lam thắng cảnh là ông đến thăm thú. Đỉnh Lũng Cú ở Hà Giang. Con sông tuyến Hiền Lương. Nắng và gió miền Trung. Cây đước Cà Mau. Con sông Đà ở Tây Bắc, v.v... Ông tả rạng đông trên đảo Cô Tô với nhiều thi vị và cảm hứng thiên nhiên trữ tình.

Trước hết, ta nghe ông nói về hoàng hôn ở Vân Hải “đúng là một lẵng hoa nổi bềnh trên sóng biển mẹ hiền”. Khoảnh khắc ấy thấy được “Núi gần núi xa, đảo gần đảo xa rủ nhau cúng xuống màu” trên Hạ Long thần tiên. Có xem hoàng hôn trên hải đảo, rồi mới thấy hết cái đẹp của rạng đông trên Cô Tô. Nguyễn Tuân đã thức dậy từ 4 giờ sáng để đi đón ông mặt trời mọc. Chân trời, ngấn bể sau trận bão “sạch như tấm kính lau hết mây hết bụi”. Mặt trời “nhú lên dần dần”. Mặt trời “tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn”. Mặt trời rạng đông như một “quả trứng hồng hào thăm thẳm, và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển hửng hồng”. Mặt trời mọc mỗi sáng trên Cô Tô là quà tặng Tạo hoá cho bà con dân đảo, vì hạnh phúc của con người. Mặt trời, nguồn sáng, nguồn sống và niềm vui “y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên muôn thuở biển Đông”. Đó là cảm hứng vũ trụ hoà quyện với cảm hứng nhân văn được thể hiện bằng bút pháp tài hoa.

Chúng ta chưa được vinh hạnh đi theo Nguyễn Tuân để ngắm màu xanh biển ngọc bích đảo Cô Tô, chưa được xem cảnh rạng đông trên hải đảo, chưa được tắm mát, được uống nước ngọt (pha trà) nơi đảo Thanh Luân... Qua bài tuỳ bút này, ta yêu thêm cảnh sắc đất nước, yêu thêm bà con làng chài trên miền đảo xa. Đọc tuỳ bút “Cô Tô” của Nguyễn Tuân, chúng ta cảm thấy vui thích như được thưởng thức một áng thơ trữ tình ngọt ngào hương sắc. ​​​​​​