Dàn ý: Bình luận về tính dân tộc trong nghệ thuật thơ Tố Hữu.

- Thể loại

Kiểu bài bình luận văn học, cụ thể là bình luận một khía cạnh của phong cách tác giả.

- Nội dung

Tính dân tộc trong nghệ thuật thơ Tố Hữu.

GỢI Ý

Thân bài cần giải thích tính dân tộc, nêu những biểu hiện của tính dân tộc trong nghệ thuật thơ Tố Hữu, từ đó đánh giá.

A. TÍNH DÂN TỘC

1. Tính dân tộc là một đặc tính nhưng đồng thời cũng là thước đo giá trị của một tác phẩm văn học. Những tác phẩm văn chương lớn xưa nay là những tác phẩm vừa mang tính nhân loại, vừa mang tính dân tộc sâu sắc.

2. Trong văn học, tính dân tộc được thể hiện ở cả nội dung lẫn hình thức nghệ thuật. Về nội dung, một tác phẩm mang tính dân tộc phải thể hiện được những vấn đề nóng bỏng liên quan đến vận mệnh dân tộc, thể hiện được khát vọng, tình cảm và ý chí của một dân tộc, về hình thức, tác phẩm đó tiếp thu một cách sáng tạo tinh hoa văn hóa của dân tộc. Nếu hiểu như thế thì thơ Tố Hữu mang phong cách nghệ thuật “đậm đà bản sắc dân tộc”.

B NHỮNG BIỂU HIỆN CỦA TÍNH DÂN TỘC TRONG THƠ TỐ HỮU

1. Tố Hữu là người sử dụng một cách điêu luyện các thể thơ dân tộc

- Thể loại lục bát được coi là thể loại sở trường của Tố Hữu. Trong cuộc đời cầm bút của mình, Tố Hữu đã có nhiều bài lục bát xuất sắc như: Việt Bắc, Kính gửi cụ Nguyễn Du, Khi con tu hú, Bài ca quê hương...

Tố Hữu còn sử dụng thuần thục thể song thất lục bát. Bài thơ dài Ba mươi năm đời ta có Đảng làm người đọc nhớ đến những câu thơ trong Đại Nam quốc sứ diễn ca.

- Tố Hữu còn sử dụng thành công các thể thơ bảy chữ và bốn chữ như: Bác ơi! Theo chân Bác hoặc Lượm, Voi...

2. Tố Hữu là người có biệt tài trong việc sử dụng những hình tượng quen thuộc trong thơ ca dân tộc.

- Nhà thơ sử dụng thành công những hình ảnh đối đáp kiểu dân gian:

Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.

- Trong thơ Tố Hữu, ta thường gặp những hình ảnh bình dị, ấm áp tình đời:

Thương nhau chia củ sắn lùi
Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng.

hoặc:

Bầm ra ruộng cấy bầm run
Chân lội dưới bùn, tay cấy mạ non.
Mạ non bầm cấy mấy đon
Ruột gan bầm lại thương con mấy lần.

- Nhiều khi, Tố Hữu tạo ra được nhiều câu thơ đẹp lộng lẫy như nhừng áng thơ cổ điển (Việt Bắc, Kính gửi cụ Nguyễn Du). Nếu như hơi thở của văn học dân gian khiến thơ Tố Hữu mang vẻ đẹp mềm mại, uyển chuyển thì chất bác học của thơ cổ điển đã góp phần tạo nên sự sang trọng cho những câu thơ:

Tiếng thơ ai động đất trời
Nghe như non nước vọng lời nghìn thu
Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du
Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày.

3. Âm điệu thơ

- Thơ Tố Hữu đầy nhạc. Đó vừa là nhạc của thơ, vừa là nhạc của cõi lòng:

Tôi lại về quê mẹ nuôi xưa
Một buổi trưa, nắng dài bãi cát
Gió lộng xôn xao, sóng biển đu đưa
Mát rượi lòng ta ngân nga tiếng hát.

Thơ Tố Hữu sáng tạo trong việc ngắt nhịp đó tạo nên hiệu qua thẩm mĩ

Thác/ bao nhiêu thác/ cũng qua
Thênh thênh là chiếc thuyền ta trên đời

Lại có khi, Tố Hữu tạo nhạc bằng cách gieo vần, sử dụng từ láy:

Nỗi niềm chi rứa Huế ơi
Mà mưa xót xa trăng trời Thừa Thiên.

Đọc thơ Tố Hữu, ta thường nghe giọng Huế ngọt ngào. Đây là điều mà Hoài Thanh đã nhận ra sớm nhất khi ông khẳng định thơ Tố Hữu là tiếng thơ đầy “tình thương mến”:

Huế ơi, quê mẹ của ta ơi!
Nhớ tự ngày xưa, tuổi chín mười
Mây núi hiu hiu, chiều lặng lặng
Mưa nguồn gió biển, nắng xa khơi...

C. ĐÁNH GIÁ

Không một nhà văn, nhà thơ đích thực nào lại từ bỏ quá khứ, từ bỏ truyền thống văn hóa của dân tộc vì từ bỏ văn hóa dân tộc cũng có nghĩa là từ bỏ nguồn sữa quý báu nuôi dưỡng hồn thơ mình. Nhà thơ Hen-rich Hai-nơ có lần nói rất hay rằng, nếu nhà thơ xa rời hiện thực thì anh ta sẽ “lơ lửng trên không” tựa như Thần Ăng-tê bị nhấc khỏi thần Mẹ Đất. Cũng có thể nói về số phận nhà thơ như thế nếu từ bỏ truyền thống văn học quý báu của ông cha.

- Trên con đường sáng tạo nghệ thuật, như con ong cần mẫn, Tố Hữu đã tiếp thu những tinh hoa nghệ thuật của dân tộc và việc tiếp thu truyền thống còn gắn liền với sự sáng tạo không mệt mỏi. Chế Lan Viên cho rằng, Tố Hữu đã khéo léo kết hợp được “cái hơi dân tộc” với “màu sắc hiện đại” để tạo nên sự kết tinh mới cho thơ ông. Chính tính dân tộc đậm đà là một yếu tố hết sức quan trọng để thơ Tố Hữu sống lâu bền trong tâm trí của người đọc.