Dàn ý: Hãy phân tích để làm sáng tỏ “Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi kế thừa được những yếu tố tích cực của các chủ nghĩa nhân đạo cổ đại của phương Đông nhưng đã vượt qua chúng về mặt tinh chất và trình độ tư tưởng”.

YÊU CẦU
 
Thể loại
 
Kiểu bài tổng hợp (phân tích và chứng minh văn học), cụ thể là phân tích và chứng minh một nhận định về tác giả theo định hướng.
 
- Nội dung: Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi:
 
• Kế thừa những yếu tố tích cực của các chủ nghĩa nhân đạo cổ đại phương Đông.
• Vượt qua chúng về mặt tính chất và trình độ tư tưởng.
 
GỢI Ý

- Cần nắm vững nội dung đề bài, xác định vấn đề cần chứng minh: tính chất và trình độ tư tưởng của Nguyễn Trãi hơn hẳn chủ nghĩa nhân đạo cổ đại của phương Đông.
- Sau đó, phân tích, chứng minh (hai yêu cầu về nội dung) nêu trên.
 
Thân bài có thể được triển khai như sau.
 
A. TƯ TƯỞNG NHÂN NGHĨA
 
1. Nhân nghĩa vốn là một khái niệm, một sản phẩm của Nho gia. Nó đóng khung trong một phạm vi ứng xử giữa cá nhân con người với nhau theo đạo lí (thương yêu, hành động hợp đạo đức, lẽ phải...).
 
2. Nhân nghĩa của Nguyễn Trãi vượt lên trên mối quan hệ giữa cái riêng với cái chung, nó là then chốt cua sự nghiệp kinh bang tế thế. Nhân nghĩa chính là một thước đo chuẩn mực đánh giá con người, là mũi tên chỉ đường, là điểm tựa cho bất kì hành động, chủ trương hoặc quyết định trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước.
 
3. Nhân nghĩa của Nguyễn Trãi vượt lên tính chất và trình độ tư tưởng của chủ nghĩa nhân đạo cổ đại phương Đông ở nội dung yêu nước thương dân, vì sự sống của dân tộc.
 
B. TƯ TƯỞNG NHÂN NGHĨA TRONG CHIẾN ĐẤU BẢO VỆ ĐẤT NƯỚC.
 
1. Vì hạnh phúc ấm no, vì sự bình yên cua nhân dân (dân đen con đỏ) vượt gian khổ khó khăn, chiến đấu chống quân Minh, đạt thắng lợi hoàn toàn: Bình Ngô đại cáo, Quân trung từ mệnh.
 
2. Vì cần bảo vệ sinh mạng cho dân nên:
 
- Đề ra những kế sách, chủ trương sáng tạo, tài tình như:
 
• Đánh vào lòng người (mưu phạt tâm công).
 
• Chiến lược, chiến thuật phù hợp tương quan lực lượng giữa ta và giặc (lấy yếu đánh mạnh, lấy ít địch nhiều).
 
- Đoàn kết toàn dân, dựa vào dân.
 
- Sẵn sàng tha chết cho giặc khi chúng đã dầu hàng vì muốn sớm đem lại sự bình yên cho nhân dân, đồng thời giữ cho nền hòa bình của đất nước được lâu dài.
 
C. TƯ TƯỞNG NHÂN NGHĨA TRONG XÂY DỰNG HOÀ BÌNH.

- Khôi phục lại yếu tố tích cực của tư tưởng Nho giáo “dân vi quý”, thể hiện qua việc nhắc nhở, răn dạy vua quan triều đình Hậu Lê thông qua những “chiếu, chế” (Nguyễn Trãi soạn theo lệnh Lê Lợi).
 
- Đem tư tưởng nhân nghĩa truyền bá thành đạo lí chung cho khắp cả nước.