Dàn ý: Phân tích khổ thơ đầu trong bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử.

Sao anh không về chơi thôn Vĩ
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.
 
I. Mở bài
 
- Làm thơ từ năm mười sáu tuổi, Hàn Mặc Tử là một nhà thơ có sức sáng tạo dồi dào trong phong trào “Thơ mới”. Một trong những bài thơ đặc sắc vé thiên nhiên, đất nước và con người là Đây thôn Vĩ Dạ.
 
- Khổ thơ mở đầu sau đây miêu tả thiên nhiên xứ Huế vô cùng gợi cảm, hòa vào một tình cảm nhớ thương đằm thắm, bâng khuâng, tiêu biểu cho một nét phong cách thơ Hàn Mạc Tử (ghi lại khổ thơ đề bài).
 
- Chuyển mạch.
 
II. Thân bài
 
1. Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ có kết cấu ba đoạn:
 
Vườn cây dưới ánh nắng ban mai thanh tân, tinh khiết (khổ 1).
 
- Trời, trăng, mây, nước mang nét buồn xa vắng (khổ 2).
- Thiếu nữ xứ Huế mộng mơ làm đắm say lòng người (khổ 3).
 
Thôn Vĩ Dạ nằm ngay trên bờ sông Hương, nổi tiếng bởi những vườn cây trái xanh tươi bốn mùa, với những ngôi nhà duyên dáng ... đi vào văn học qua câu thơ tuyệt bút:
 
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
 
2. Bình giảng
 
- Câu 1 là một lời mời mọc, cũng có thể là một lời trách móc thân tình. Ngôn ngữ chọn lọc mà như ngẫu nhiên phóng bút. Sao anh không về vừa nhẹ nhàng, vừa dễ thương như một duyên cớ gợi nhớ những hình ảnh của thôn Vĩ ngày nào trong kí ức nhà thơ - một thời từng là cậu học trò trường Pen-lơ-re (Pellerin) xứ Huế với trái tim đa cảm.
 
- Hãy về thôn Vĩ, một thôn Vĩ tràn ngập ánh nắng ban mai:
 
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên,
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
 
Thôn Vĩ Dạ có những hàng cau thẳng tắp. Nắng sớm ban mai tràn ngập không gian. Những tàu lá cau xanh mướt vươn lên đón tia nắng sớm, vô vàn hạt sương đêm đọng lại, lấp lánh màu ngọc bích.
- Lời thơ thật hồn nhiên. Vườn ai mướt quá như tiếng reo vui trẻ thơ, nhưng cũng thật điêu luyện: từ mướt thật đắt và xanh như ngọc mang ý nghĩa tượng trưng.
 
Trong câu 4, lá trúc thì mảnh mai, thanh tú. Nhiều cánh lá xếp lên nhau, lay nhẹ theo làn gió thoáng ban mai, dưới ánh nắng sớm, che ngang in bóng như chữ điền trên khuôn mặt người thôn Vĩ. Hay khuôn mặt người thôn Vĩ hồn hậu vuông vắn chữ điền? Có thể là cả hai: hình ảnh vừa thực, vừa có phần hư ảo.
 
Câu thơ được cách điệu hóa, mang ý nghĩa tượng trưng. Vườn cây mượt mà đó  phải là quê hương của những con người hiền hòa, đôn hậu. Con người chợt xuất hiện tiên cái non thiên nhiên tươi mát làm cho cánh vật sinh động hẳn lên, và hình ảnh con người cùng thiên nhiên hòa hợp trong một vẻ đẹp dịu dàng, thơ mộng.
 
Mạch thơ êm nhẹ, ý thơ chuyển dịch: sau lời mời mọc dễ thương (câu 1), cảnh vật hiện lên trước mắt với màu sắc tươi tắn (câu 2 - d) và con người hiền hòa xuất hiện Với ngôn ngữ điêu luyện, bút pháp vừa lãng mạn vừa tượng trưng, khổ thơ biểu hiện nét đẹp nên thơ của con người và cảnh vật xứ Huế. Qua đó, ý thơ cũng gợi lên một tình yêu thiên nhiên đằm thắm, một nỗi nhớ bâng khuâng, xa xôi mờ ảo, như trong câu cuối của bài:
 
Ai biết tình ai có đậm đà?
 
III. Kết bài
 
Có ý kiến cho rằng cảnh vật hiện ra trong một số bài thơ của Hàn Mặc Tử đậm đà màu sắc dân tộc. Thật vậy, nếu không gắn bó mau thịt với quê hương, Hàn Mặc Tử khó viết được những câu thơ trác tuyệt như trên.
 
Bên cạnh những bài thơ hay về quê hương đất nước của Thế Lữ, Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên, Anh Thơ..., mấy câu thơ mở đầu bài Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử đã góp phần khẳng định giá trị của phong trào “Thơ mới” vào những năm ba mươi, đẩy nhanh quá trình hiện đại hóa văn học nước ta trong nửa thế kỉ này.