Hình ảnh con cò là hình ảnh trung tâm trong một số bài ca dao quen thuộc đầy xúc động. Hãy chứng minh hình ảnh con cò chính là hóa thân đầy bất hạnh của người phụ nữ xưa.

Lúc hừng đông kia cùng chính là bóng dáng của những người mẹ, người vợ, những người phụ nữ không quan ngại gian lao, vất vả. Họ là những thân cò hi sinh một cách thầm lặng, không kể lể. Lớn lên, tôi hiểu rằng mẹ tôi rất đúng, có bao nhiêu câu hò, câu hát về hình ảnh con cò là có bấy nhiêu hình ảnh người phụ nữ. Những người phụ nữ Việt Nam sáng ngời đức tính, phẩm giá. Họ chính là:
 
Con cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non
Nàng về nuôi cái cùng con
Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng.
 
Không phải ngẫu nhiên mà hình ảnh con cò là một hóa thân sâu sắc về người phụ nữ. Ca dao hay nói “lặn lội thân cò”. Cách nói này đã tô đậm một nét đẹp trong phẩm chất của người phụ nữ. Họ phải tảo tần để nuôi sống gia đình. Trên con đường ấy là bao lo toan vất vả của việc kiếm ra miếng ăn, cái mặc. Thế nhưng họ không hề than vãn. Sự hi sinh thầm lặng ẩn hiện ở những hình ảnh thân cò lặn lội chính là một đức tính vô cùng cao đẹp, có tính truyền thống của người phụ nữ. Vì vậy có thể nói rằng niềm sung sướng, hạnh phúc của họ không phải là cho bản thân, cho riêng mình. Họ sung sướng, hạnh phúc trong niềm vui của chồng con, bản thân họ co khi thật tội nghiệp. Ta hãy nghe:
 
Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mờ mịt ai đưa cò về.
 
Sự tội nghiệp nằm trong cái côi cút, cô đơn, lẻ loi... mà có khi chỉ riêng mình họ mới cảm nhận, hứng chịu.
 
Nếu được xếp hạng cho những bài ca dao hay về hình ảnh con cò, tôi sẽ nghĩ rằng câu ca dao trên là một trong những câu ca dao hay nhất: Tối tăm mờ mịt ai đưa cò về... Chỉ một mình thân cò trên những nẻo đời đôi khi không phải bằng phẳng, sa chân sẩy bước:
 
“ Con cò mà đi ăn đêm.
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.
Ông ơi! Ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng”.
 
Trải bao thời gian, hình ảnh con cò đậu phải cành mềm trở thành một hình ảnh tội nghiệp chỉ thân phận bất hạnh của người phụ nữ ngày xưa. “Ông ơi...”, tiếng van xin như xé lòng người...
 
“Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con”
 
Vâng, đó là thân phận của cò. Thế nhưng trong lời van xin xé lòng ấy bỗng sáng ngời một phẩm chất:
 
“Đừng xáo nước đục...”
 
Chúng ta sẽ suy nghĩ gì khi trong trường hợp tuyệt vọng nhất, cò vẫn cầu xin một cái chết trong sạch, ở đây, sự cầu xin thể hiện rõ một phẩm giá khác của người phụ nữ hóa thân trong thân phận con cò:
 
“Có xáo thì xáo nước trong”
 
Cái chết ấy thật trong sáng, sự cầu xin ấy thật đáng quý. Càng thấy trong sáng và đáng quý, ta càng nhận ra nét đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Họ luôn muốn giữ gìn phẩm giá cao đẹp của mình trong mọi trường hợp, kể cả lúc đau khổ và tuyệt vọng nhất.
 
Nói về điều này không thể không nhắc đến hình ảnh lặn lội thân cò trong bài thơ nói về bà vợ của Tú Xương. Chắc chắn rằng, dẫu là một tâm sự rất riêng của nhà thơ sông Vị, nhưng nguồn cảm hứng kia không thể không xuất phát từ nhửng bài ca dao về hình tượng con cò. Những con cò bất hạnh nhưng sáng ngời những nét đẹp tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam trải qua bao thế hệ.