Soạn Ngữ Văn 8: Chiếu dời đô

I. KIẾN THỨC CẦN NHỚ
 
Lý Công Uẩn (974 - 1028) tức là Lý Thái Tổ quê ở Bắc Ninh là người thông minh, có chí lớn và lập dược nhiều chiến công. Dưới thời tiền Lê ông làm đến chức tả thân về điện tiền chỉ huy sứ. Khi Lê Ngọc Triều mất, ông được triều thân tôn lên làm vua, lẩy niên hiệu là Thuận Thiên.
 
Chiếu là thể văn do nhà vua dùng để ban bô mệnh lệnh chiếu có thể viết bằng văn vần, văn biền ngẫu, văn xuôi, được công bố và đón nhận một cách long trọng.
 
Chiếu dời đô phản ánh khát vọng của nhân dân về một đất nước độc lập, thống nhất đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt dang trên đà lớn mạnh. Bài chiếu có sức thuyết phục mạnh mẽ vì nói đúng ý nguyện của nhản dân, có sự kết hợp hài hoà giữa lí và tình.
 
II. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI
 
Câu 1. Mở đầu Chiếu dời dô, Lý Công uẩn viện dẫn sử sách Trung Quốc nói về việc các vua đời xưa bên Trung Quốc từng có những việc dời đô. Sự viện dẫn đó nhằm mục đích gì?.
 
Mở đầu Chiếu dời đô Lý Công uẩn viện dẫn sử sách Trung Quốc đã có năm lần dời đô của nhà Thương, ba lần dời đô của nhà Chu là để nhằm mục đích phát triển phồn thịnh của các triều đại, vận nước được dài lâu.
Mục đích của sự viện dẫn đó là làm cơ sở thuyết phục cho việc dời đô của nhà vua là hoàn toàn hợp lí, đúng quy luật.
 
Câu 2. Theo Lý Công uẩn kinh đô cũ ở vùng núi Hoa Lư của hai triều Đinh, Lê là không thích hợp, vì sao?.
 
+ Lí do không thích hợp:
 
- Không theo mệnh trời, khiến cho triều đại không được bền lâu.
- Trăm họ hao tổn.
- Muôn vật không dược thích nghi.
=> Kinh đô ở Hoa Lư không có được thế phát triển để phồn thịnh và lâu dài.
 
+ Thực tế lịch sử:
 
- Hai triều Đinh, Lê đóng đô ỡ Hoa Lư vì lúc đó thế và lực chưa đủ mạnh phải dựa vào địa thế núi rừng hiểm trở.
 
- Sau này đến đời Lý đất nước phát triển lớn mạnh thì việc đóng đô ở Hoa Lư không còn phù hợp nữa.
 
Câu 3. Theo Lý Công uẩn địa thế thành Đại La có những thuận lợi gì để chọn làm nơi đóng đô?
 
Thành đại La có những thuận lợi sau:
 
+ Vị trí địa lí: nơi trung tâm của trời đất, đúng ngôi nam, bắc, đông, tây.
+ Hình thế núi sông: địa thế rộng mà bằng sau là núi, trước nhìn ra sông cao thoáng.
+ Sự phát triển về mọi mặt: muôn vật rất mực phong phú tốt tươi, dân không phải chịu cảnh ngập lụt.
 
Câu 4. Chứng minh Chiếu dời dô có sức thuyết phục lớn bởi sự kết hợp giữa lí và tình.
 
+ Về lí lẽ:
 
- Lý Thái Tổ đã nêu sử sách làm tiền đề chứng minh cho việc dời đô là hoàn toàn hợp lý thuận lẽ trời.
 
- Đưa ra những lập luận đầy thuyết phục về địa thế thuận lợi của nơi đóng đô mới.
 
+ Về tình cảm:
 
- Sau khi đưa ra hàng loạt lí lẽ chặt chẽ, đến câu cuối cùng không phải là một mệnh lệnh của vua ban mà là một câu hỏi mang tính chất đối thoại.
 
- Tác dụng: tạo sự đồng cảm giữa dân chúng và nhà vua, vừa thể hiện tinh thần dân chủ, đồng thời làm tăng thêm sức thuyết phục của bài cáo.
 
Câu 5. Vì sao Chiếu dời dô ra đời phản ảnh ý chí độc lập, tự cường và sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt?
 
Lí do:
 
- Triều đình nhà Lý đã đủ lớn mạnh để chấm dứt nạn cát cứ phong kiến, giang sơn thu về một mối.
 
- Đất nước đã đủ sức sánh ngang bằng phương Bắc, không còn sợ bất cứ thế lực nào đe dọa.