Giải Công dân lớp 9 sách Kết nối tri thức, bài 3: Tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng

* Mở đầu
Em hãy quan sát các hình ảnh dưới đây và cho biết tên, ý nghĩa của những hoạt động cộng đồng được thể hiện trong các hình ảnh đó.

Giải:

Khám phá 1 trang 14. Em hãy đọc thông tin sau và trả lời câu hỏi:
Theo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII (2022 – 2027) của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Thanh niên tình nguyện là phong trào chủ lực của Đoàn các cấp, đã cổ vũ và phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện của thanh niên với các hoạt động tiêu biểu như: tình nguyện chung tay xây dựng nông thôn mới; tham gia xây dựng đô thị văn minh; bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; tham gia đảm bảo trật tự an toàn giao thông; đảm bảo an sinh xã hội,..
Hoạt động tình nguyện chung tay xây dựng nông thôn mới được triển khai rộng khắp, trở thành phong trào thi đua sôi nổi, thu hút đông đảo thanh niên và người dân tham gia. Tập trung vào việc xây dựng kết cấu hạ tầng, đời sống văn hoá ở nông thôn, bài trừ các hủ tục lạc hậu, tổ chức các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao, xây dựng các sân chơi cho thiếu nhi, sửa chữa và làm đẹp các công trình, di tích lịch sử, văn hoá của địa phương; tham gia phát triển kinh tế ở nông thôn... Trong nhiệm kì, Đoàn thanh niên cả nước đã tham gia thắp sáng hơn 5.800 km đường giao thông nông thôn, xây dựng hơn 4.100 tuyến đường nông thôn mới kiểu mẫu, làm mới hơn 7.100 km đường giao thông nông thôn và hơn 2.300 cầu nông thôn; xây dựng hơn 400 nhà văn hoá, tổ chức đồng loạt 29.433 "Ngày Chủ nhật xanh" với sự tham gia của gần 8,75 triệu lượt đoàn viên, thanh niên.
Hoạt động tình nguyện đảm bảo an sinh xã hội với các việc làm như: tham gia phát triển cộng đồng, hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, người già neo đơn, thanh niên yếu thế, dễ bị tổn thương thông qua các chương trình: Nhà nhân ái, Trường đẹp cho em; Nhà bán trú cho em; Hành trình nhân ái vì sức khoẻ cộng đồng; Mang âm nhạc đến bệnh viện; Cùng sống khoẻ; Tiếp sức người bệnh; Ngày Chủ nhật đó....
Thông qua những hoạt động cộng đồng này, phong trào đã cổ vũ, khơi dậy tinh thần tương thân tương ái, tính xung kích, tình nguyện của thanh niên Việt Nam; là môi trường để thanh niên cống hiến, trưởng thành và phát huy trách nhiệm của tuổi trẻ với cộng đồng và xã hội, củng cố niềm tin, rèn luyện ý chí, nghị lực và xây dựng quan điểm sống tích cực cho thanh niên.
a. Em hãy kể tên những hoạt động cộng đồng trong thông tin trên
b. Em hãy nêu mục đích, đối tượng tham gia và ý nghĩa của những hoạt động đó
c. Theo em, thế nào là hoạt động cộng đồng? Em hãy nêu ý nghĩa của hoạt động cộng đồng
Giải:
a. Những hoạt động cộng đồng trong thông tin trên:
1. Tình nguyện chung tay xây dựng nông thôn mới
2. Tham gia xây dựng đô thị văn minh
3. Bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu
4. Tham gia đảm bảo trật tự an toàn giao thông
5. Đảm bảo an sinh xã hội
6. Phát triển cộng đồng
7. Hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh khó khăn
8. Hỗ trợ người già neo đơn
9. Hỗ trợ thanh niên yếu thế, dễ bị tổn thương
10. Chương trình "Nhà nhân ái"
11. Chương trình "Trường đẹp cho em"
12. Chương trình "Nhà bán trú cho em"
13. "Hành trình nhân ái vì sức khoẻ cộng đồng"
14. "Mang âm nhạc đến bệnh viện"
15. "Cùng sống khoẻ"
16. "Tiếp sức người bệnh"
17. "Ngày Chủ nhật đó"
18. "Ngày Chủ nhật xanh"
b. Mục đích, đối tượng tham gia và ý nghĩa của những hoạt động đó
Mục đích:
- Cải thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao đời sống văn hóa ở nông thôn, bài trừ hủ tục, tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao.
- Nâng cao chất lượng sống ở đô thị, thúc đẩy ý thức cộng đồng về môi trường và trật tự xã hội.
- Giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu.
- Nâng cao nhận thức và cải thiện trật tự giao thông, giảm thiểu tai nạn giao thông.
- Hỗ trợ các đối tượng yếu thế, phát triển cộng đồng, nâng cao chất lượng sống.
- Cải thiện cuộc sống và mang lại niềm vui cho các đối tượng này.
Đối tượng tham gia: Những người có tinh thần tình nguyện và mong muốn đóng góp cho xã hội.
Ý nghĩa:
- Khơi dậy và phát huy tinh thần trách nhiệm, sự nhiệt huyết của thanh niên trong các hoạt động cộng đồng.
- Giúp thanh niên rèn luyện kỹ năng, phát triển bản thân, và xây dựng tinh thần đoàn kết.
- Cải thiện cơ sở hạ tầng, bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sống cho người dân.
- Xây dựng một xã hội nhân ái, đoàn kết và bền vững.
c. Hoạt động cộng đồng là những hoạt động mà cá nhân hoặc nhóm người tham gia nhằm đóng góp cho sự phát triển và cải thiện đời sống của cộng đồng. Các hoạt động này thường không mang tính chất lợi nhuận và được thực hiện với mục đích giúp đỡ, hỗ trợ, và nâng cao chất lượng cuộc sống của mọi người trong cộng đồng.
Ý nghĩa của hoạt động cộng đồng
- Cải thiện các điều kiện sống, cơ sở hạ tầng và dịch vụ công cộng.
- Tạo sự đoàn kết, gắn bó giữa các thành viên trong cộng đồng thông qua việc cùng nhau làm việc và hỗ trợ lẫn nhau.
- Giáo dục và nâng cao ý thức của người dân về các vấn đề xã hội, môi trường, an toàn giao thông, và sức khỏe.
- Giúp người tham gia rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, lãnh đạo, giao tiếp và giải quyết vấn đề.
- Khơi dậy tinh thần trách nhiệm, tình nguyện và lòng nhân ái trong mỗi cá nhân, đặc biệt là thanh niên.
- Trực tiếp nâng cao chất lượng sống của những đối tượng yếu thế, người có hoàn cảnh khó khăn trong cộng đồng.

Khám phá 2 trang 16. Em hãy quan sát các hình ảnh, kết hợp đọc những trường hợp sau để trả lời câu hỏi

1. Tuy còn nhỏ tuổi nhưng B đã là thành viên của Câu lạc bộ hát quan họ của xã. Vào cuối tuần, B thường tích cực tham gia cùng các thành viên trong câu lạc bộ tập luyện và biểu diễn phục vụ bà con mỗi khi có dịp lễ hội. Không những thế, B còn động viên nhiều bạn trong xóm cùng tham gia.
2. Nhân ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7, nhà trường tổ chức hoạt động chăm sóc, thăm viếng nghĩa trang liệt sĩ của xã. Hai bạn C và H được phân công nhiệm vụ làm vệ sinh khu vực đài tưởng niệm nhưng cả hai chỉ mải nói chuyện, không hoàn thành công việc được giao.
a. Hoạt động nào trong các hình ảnh trên đã được trường, lớp, địa phương em tổ chức?
b. Em có nhận xét gì về tinh thần, thái độ của các nhân vật khi tham gia hoạt động cộng đồng trong các trường hợp trên? Hãy đưa ra lời khuyên cho những bạn chưa tích cực, tự giác khi tham gia hoạt động cộng đồng
c. Em đã tham gia những hoạt động cộng đồng nào? Hãy chia sẻ những việc em đã làm khi tham gia các hoạt động đó và nêu những điều em thấy hài lòng, chưa hài lòng khi tham gia
Giải:
a. Các hoạt động trong 4 hình ảnh là
1. Ủng hộ sách vở cho đồng bào miền Trung
2. Hiến máu tình nguyện
3. Trồng cây xanh
4. Dạy học cho trẻ em vùng cao, dân tộc thiểu số
Trong 4 hoạt động này, trường và địa phương em đã tổ chức hoạt động 1, 2 và 3
b.
Trường hợp 1: Bạn B rất hăng hái, nhiệt tình khi tham gia hoạt động cộng đồng
Trường hợp 2: Bạn C và H có thái độ thiếu trách nhiệm, chưa nhiệt tình trong công việc được giao
C và H nên có thái độ tích cực, nhiệt tình hơn khi tham gia hoạt động chăm sóc, thăm viếng nghĩa trang liệt sĩ. Vì nhờ có sự hi sinh của các vị anh hùng liệt sĩ mà chúng ta mới có được cuộc sống ngày nay. Việc các bạn chăm sóc, thăm viếng nghĩa trang thể hiện sự biết ơn đối với những anh hùng liệt sĩ đó.

Luyện tập 1. Em đồng tình/ không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?
a. Khi có nhiều cá nhân tham gia vào một hoạt động chung thì đó là hoạt động cộng đồng
b. Tích cực tham gia hoạt động cộng đồng giúp mỗi cá nhân hoàn thiện bản thân và lan tỏa các gia trị tốt đẹp
c. Chỉ những cá nhân có điều kiện kinh tế mới tham gia được hoạt động cộng đồng
d. Học sinh không chỉ tích cực tham gia hoạt động cộng đồng mà còn cần động viên người thân, bạn bè cùng tham gia
Giải:
a. Không đồng tình. Vì hoạt động tập thể không phải là hoạt động có nhiều người tham gia mà là những hoạt động mang lại lợi ích cho cộng đồng
b. Đồng tình. Vì trong quá trình tham gia các hoạt động cộng đồng, mỗi cá nhân sẽ có thêm cơ hội mở rộng tầm hiểu biết, rèn luyện kĩ năng. Ngoài ra, các hoạt động ấy mang lại lợi ích cho cộng đồng nên sẽ lan tỏa được các giá trị tốt đẹp
c. Không đồng tình. Vì có rất nhiều hoạt động cộng đồng với nhiều hình thức khác nhau. Nếu không có đủ điều kiện về kinh tế, chúng ta có thể lựa chọn tham gia đóng góp công sức cho các hoạt động
d. Đồng tình. Vì không chỉ học sinh mà tất cả mọi người đều có trách nhiệm tham gia các hoạt động cộng đồng trong điều kiện phù hợp để góp phần xây dựng đất nước văn minh, giàu mạnh

Luyện tập 2. Em hãy nêu ý nghĩa của các hoạt động cộng đồng trong những trường hợp dưới đây:
a. Anh S và các đồng nghiệp trong văn phòng luật sư đã tích cực tham gia các hoạt động trợ giúp pháp lí cho những người nghèo, người yếu thế ở địa phương
b. Anh H cùng đoàn y, bác sĩ của Trung tâm Y tế huyện tổ chức chương trình khám chữa bệnh nhân đạo, cấp thuốc miễn phí cho bà con dân tộc thiểu số, người dân tại các địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới đặc biệt khó khăn
c. Vào thời gian nghỉ hè, chị B thường cùng các bạn trong Đoàn Thanh niên tham gia Đội tuyên truyền phòng, chống tệ nạn xã hội ở địa phương
d. Câu lạc bộ Bảo vệ hành tinh xanh thực hiện dự án thu gom pin đã qua sử dụng để mang tới nơi xử lí an toàn
Giải:

Luyện tập 3. Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi:
Chủ nhật, T cùng bố mẹ tham gia nhóm từ thiện do Hội Chữ thập đỏ xã tổ chức, nấu những nồi cháo để tặng những bệnh nhân nghèo đang điều trị tại các bệnh viện đóng trên địa bàn. Mẹ nhắc em gái T (đang học lớp 7) cùng tham gia nhưng em từ chối vì muốn được nghỉ ngơi, vui chơi sau một tuần học tập.
Em có nhận xét gì về thái độ của em gái T? Hãy đưa ra lời khuyên cho em gái T
Giải:
Thái độ của em gái T có thể được nhận định là thiếu sự nhận thức và tinh thần trách nhiệm đối với hoàn cảnh khó khăn của những người bệnh nghèo đang điều trị tại bệnh viện. Việc từ chối tham gia hoạt động từ thiện có thể phản ánh sự thiếu hiểu biết về tình hình của những người khác và sự quan tâm đến cộng đồng xung quanh.
Lời khuyên dành cho em gái T
Chị biết là sau một tuần học thì em muốn được nghỉ ngơi và thư giãn. Nhưng chị muốn chia sẻ với em về ý nghĩa của việc tham gia hoạt động từ thiện như nấu cháo và giúp đỡ những người bệnh nghèo đang điều trị tại bệnh viện.
Việc tham gia hoạt động từ thiện không chỉ là việc giúp đỡ người khác mà còn là cơ hội để trải nghiệm và học hỏi những giá trị tốt đẹp như tình người, trách nhiệm và sự chia sẻ. Khi tham gia những hoạt động này, chúng ta có thể hiểu hơn về hoàn cảnh khó khăn của những người xung quanh và cảm nhận được niềm vui khi mang đến sự ấm áp và giúp đỡ cho họ.
Cũng có thể, em sẽ cảm thấy hứng thú hơn và nhận ra giá trị thực sự của việc giúp đỡ người khác khi tham gia vào hoạt động này. Đôi khi, một lần tham gia có thể mở ra những trải nghiệm ý nghĩa và đáng nhớ mà em chưa từng biết đến.
Em hãy cân nhắc lại và tự nguyện tham gia, không cần ép buộc. Bất cứ hình thức giúp đỡ nào từ em đều có ý nghĩa và được đánh giá cao. Chúng ta cùng nhau lan tỏa tình yêu thương và tạo dựng một xã hội đầy nhân ái và sự chia sẻ.

Luyện tập 4. Em hãy cùng nhóm bạn xây dựng kế hoạch thực hiện một hoạt động cộng đồng theo gợi ý dưới đây:
KẾ HOẠCH
Tên hoạt động: …
1. Mục đích của hoạt động: …
2. Những việc cần làm
Nhiệm vụ 1: …
Nhiệm vụ 2: …
3. Thời gian, địa điểm: …
4. Cách thức thực hiện: …
5. Người phối hợp thực hiện: …
Giải:
KẾ HOẠCH
Tên hoạt động: Dọn vệ sinh và trồng cây xanh tại trường học
1. Mục đích của hoạt động:
- Tăng cường ý thức bảo vệ môi trường và tình yêu quê hương, quê nhà cho học sinh.
- Duy trì và cải thiện môi trường học tập và sinh hoạt của các em.
- Tạo sân chơi, không gian xanh thân thiện và đem lại lợi ích cho cả cộng đồng trường học.
2. Những việc cần làm:
- Nhiệm vụ 1: Tổ chức ngày dọn vệ sinh toàn trường (lớp học, sân trường, khu vực xung quanh trường).
- Nhiệm vụ 2: Trồng cây xanh, làm sạch vườn hoa hoặc tạo ra các khu vực xanh mới trên sân trường.
- Nhiệm vụ 3: Sơn lại các bảng chỉ dẫn, các bảng tên lớp để tươi mới lại không gian trường học.
- Nhiệm vụ 4: Thu gom và tái chế rác thải tái sinh được từ hoạt động.
3. Thời gian, địa điểm:
- Thời gian: Ngày cuối tuần (chủ nhật) trong khoảng 4-6 giờ.
- Địa điểm: Trường học
4. Cách thức thực hiện:
- Bước 1: Lập danh sách học sinh và giáo viên tham gia.
- Bước 2: Chuẩn bị dụng cụ dọn vệ sinh, cây xanh, sơn, các vật liệu cần thiết.
- Bước 3: Tổ chức buổi dọn vệ sinh và trồng cây xanh theo kế hoạch đã đề ra.
- Bước 4: Phân công nhiệm vụ cho từng nhóm học sinh và giáo viên.
- Bước 5: Tổ chức buổi giao lưu, sinh hoạt vui vẻ sau khi hoàn thành công việc.
5. Người phối hợp thực hiện:
- Học sinh và các thầy cô giáo.
- Ban quản lý trường học.
- Phụ huynh học sinh (nếu có nhu cầu và đồng ý tham gia).

Vận dụng 1. Em hãy cùng các bạn trong nhóm thực hiện kế hoạch tham gia hoạt động cộng đồng đã được xây dựng trong hoạt động luyện tập và báo cáo kết quả thực hiện (thông qua bài thu hoạt, clip, tranh ảnh,…)
Giải:
BÁO CÁO
Hoạt động: dọn vệ sinh và trồng cây xanh tại trường học
1. Mục đích của hoạt động:
- Tăng cường ý thức bảo vệ môi trường và tình yêu quê hương, quê nhà cho học sinh.
- Duy trì và cải thiện môi trường học tập và sinh hoạt của các em.
- Tạo sân chơi, không gian xanh thân thiện và đem lại lợi ích cho cả cộng đồng trường học.
2. Các hoạt động đã thực hiện:
- Nhiệm vụ 1: Tổ chức ngày dọn vệ sinh toàn trường:
Đã tổ chức thành công ngày dọn vệ sinh toàn trường vào ngày chủ nhật vừa qua. Hơn 100 học sinh và 10 giáo viên đã tham gia dọn dẹp các lớp học, sân trường và khu vực xung quanh trường. Các hoạt động này nhằm tạo ra một môi trường học tập và sinh hoạt sạch sẽ, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của học sinh.
- Nhiệm vụ 2: Trồng cây xanh và làm sạch vườn hoa:
Đã thực hiện trồng cây xanh và làm sạch vườn hoa trên sân trường. Các em học sinh đã tích cực tham gia và học hỏi kỹ năng trồng cây. Các khu vực xanh mới được tạo ra sẽ mang lại không gian xanh mát và thân thiện cho cả cộng đồng trường học.
- Nhiệm vụ 3: Sơn lại các bảng chỉ dẫn, các bảng tên lớp:
Đội ngũ học sinh đã cùng nhau sơn lại các bảng chỉ dẫn và bảng tên lớp, mang lại sự tươi mới cho không gian trường học và tăng cường tính thẩm mỹ.
- Nhiệm vụ 4: Thu gom và tái chế rác thải tái sinh:
Đã thu gom và phân loại rác thải tái sinh được từ hoạt động. Các vật liệu tái chế sẽ được sử dụng lại trong các hoạt động tương lai.
3. Thời gian, địa điểm:
- Thời gian: Ngày chủ nhật, từ 8:00 - 12:00.
- Địa điểm: Trường THCS ABC.
4. Cách thức thực hiện:
- Đã lập danh sách học sinh và giáo viên tham gia theo kế hoạch.
- Chuẩn bị dụng cụ dọn vệ sinh, cây xanh, sơn và các vật liệu cần thiết trước ngày hoạt động.
- Tổ chức buổi dọn vệ sinh và trồng cây xanh theo kế hoạch đã đề ra.
- Phân công nhiệm vụ cho từng nhóm học sinh và giáo viên.
- Sau khi hoàn thành công việc, đã tổ chức buổi giao lưu, sinh hoạt vui vẻ để tăng cường tinh thần đoàn kết và cảm giác tự hào về công trình đã hoàn thành.
5. Người phối hợp thực hiện:
- Hơn 100 học sinh và 10 giáo viên của trường THCS ABC.
- Ban quản lý trường học.
- Phụ huynh học sinh đã đồng ý tham gia và hỗ trợ.
Kết luận
Hoạt động "Dọn vệ sinh và trồng cây xanh tại trường học" đã thành công với sự tích cực của các học sinh, giáo viên và phụ huynh. Hoạt động này không chỉ giúp cải thiện môi trường học tập mà còn nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và tình yêu quê hương của các bạn học sinh.

Vận dụng 2 trang 18. Em hãy cùng các bạn trong nhóm viết bài tuyên truyền về chương trình “Giờ Trái Đất” để vận động mọi người cùng tham gia hưởng ứng
Giải:
TUYÊN TRUYỀN
HÃY CÙNG THAM GIA CHƯƠNG TRÌNH GIỜ TRÁI ĐẤT
Chào các bạn,
Bạn có biết rằng mỗi năm, vào ngày 22 tháng 4, hàng triệu người trên khắp thế giới hành động để bảo vệ hành tinh của chúng ta? Đó chính là ngày "Giờ Trái Đất" (Earth Hour) - một sự kiện toàn cầu để nhắc nhở mọi người về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường và sử dụng năng lượng bền vững.
Năm nay, chúng ta hãy cùng nhau hưởng ứng "Giờ Trái Đất" và biến ngày 22 tháng 4 thành một sự kiện đặc biệt. Chương trình "Giờ Trái Đất" không chỉ là một giờ tắt đèn, mà còn là cơ hội để chúng ta cùng nhau hành động:
1. Tắt đèn, tiết kiệm điện: Vào ngày 22 tháng 4, từ 20:30 đến 21:30, hãy tắt đèn và nguồn điện không cần thiết. Đây là cách đơn giản nhưng hiệu quả để tiết kiệm năng lượng và giảm lượng khí thải nhà kính.
2. Lan tỏa thông điệp về bảo vệ môi trường: Hãy chia sẻ thông điệp về "Giờ Trái Đất" với bạn bè, gia đình và cộng đồng của bạn. Khuyến khích họ tham gia và cùng chung tay bảo vệ hành tinh.
3. Thực hiện những hành động bền vững: Ngoài việc tắt đèn, hãy suy nghĩ về những hành động bền vững hơn cho cuộc sống hàng ngày. Hạn chế sử dụng nhựa một lần, sử dụng năng lượng tái tạo, hay tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường.
Hãy nhớ rằng mỗi hành động nhỏ của chúng ta đều có thể mang lại tác động lớn cho hành tinh. Chương trình "Giờ Trái Đất" không chỉ là một sự kiện mà là một thông điệp về sự đoàn kết và trách nhiệm của con người đối với Trái Đất.
Hãy cùng nhau hưởng ứng "Giờ Trái Đất" và góp phần vào sự bảo vệ môi trường của chúng ta. Cảm ơn bạn đã tham gia và lan tỏa tinh thần bảo vệ hành tinh!
#Connect2Earth #EarthHour2024 #GiờTráiĐất #BảoVệMôiTrường
Cùng nhau, chúng ta làm được!