Giải Khoa học tự nhiên 6 sách Chân trời, bài 3: Quy định an toàn trong phòng thực hành

Mở đầu trang 11 KHTN lớp 6: Tại sao phải thực hiện các quy định an toàn trong phòng thực hành? Làm thế nào để đo được kích thước, khối lượng, nhiệt độ,… của một vật thể?
Muốn quan sát những vật có kích thước nhỏ và rất nhỏ, chúng ta dùng dụng cụ nào?
Trả lời:
- Phải thực hiện các quy định an toàn trong phòng thực hành vì:
+ Trong phòng thực hành là nơi chứa các thiết bị, dụng cụ, mẫu vật, hoá chất, ... => chứa các chất dễ cháy và độc.
+ Không làm theo các quy định an toàn trong phòng thực hành => dẫn tới nguy cơ mất an toàn cho người làm thí nghiệm và mọi người xung quanh..
- Để đo được kích thước, khối lượng, nhiệt độ,… của một vật thể ta sử dụng các dụng cụ phù hợp, ví dụ:
+ Để đo được kích thước của một vật thể ta dùng các loại thước (thước thẳng, thước kẹp,..)
+ Để đo được khối lượng của một vật thể ta dùng các loại cân có trong phòng thực hành.
+ Để đo được nhiệt độ của một vật thể ta dùng nhiệt kế thích hợp để đo.
+ Muốn quan sát những vật có kích thước nhỏ ta dùng kính lúp.
+ Muốn quan sát những vật có kích thước rất nhỏ ta dùng kính hiển vi.
 

Hình thành kiến thức mới 1. Quan sát hình 3.1 và cho biết những điều phải làm, không được làm trong phòng thực hành. Giải thích.


Trả lời:
Những điều phải làm trong phòng thực hành: Để cặp, túi, balo đúng nơi quy định, đầu tóc gọn gàng; sử dụng dụng cụ bảo hộ (như găng tay, khẩu trang) khi làm thí nghiệm, làm thí nghiệm khi có hướng dẫn và giám sát của giáo viên; thực hiện đúng nguyên tắc khi sử dụng hoá chất, dụng cụ, thiết bị trong phòng thực hành; thu gom xếp dọn lại các hóa chất, rác thải sau khi thực hành;...
Những điều không được làm trong phòng thực hành: ăn uống, làm mất trật tự trong phòng thực hành; để cặp, túi, ba lô lộn xộn, đầu tóc không họn gàng, đi giày dép cao gót, không dùng các dụng cụ bảo hộ khi làm thí nghiệm, tự ý làm thí nghiệm; không thực hiện các nguyên tắc khi sử dụng hóa chất, dụng cụ, thiết bị trong phòng thực hành; vứt hóa chất và rác bừa bãi sau khi thực hành,...
Giải thích: Để giữ an toàn tuyệt đối khi học tập trong phòng thực hành, vì phòng thực hành là nơi chứa rất nhiều thiết bị, dụng cụ, mẫu vật, hóa chất,... chính là các nguồn gây nguy cơ mất an toàn cho giáo viên và học sinh. Nếu thực hiện những điều không được làm trong phòng thực hành có thể dẫn đến một số sự cố mất an toàn như: hóa chất bắn vào mắt, bỏng hóa chất, bỏng nhiệt, đổ hóa chất, vỡ dụng cụ thủy tinh, cháy nổ, chập điện,...
 

Hình thành kiến thức mới 2. Quan sát các kí hiệu cảnh báo trong hình 3.2  và cho biết ý nghĩa của mỗi kí hiệu

Trả lời:
Ý nghĩa của mỗi kí hiệu trong hình
a, Biển cảnh báo nguy hại do hóa chất gây ra: Chất dễ cháy
b, Biển cảnh báo nguy hại do hóa chất gây ra: Chất ăn mòn
c, Biển cảnh báo nguy hại do hóa chất gây ra: Chất độc môi trường
d, Biển cảnh báo nguy hại do hóa chất gây ra: Chất độc sinh học
e, Biển cảnh báo khu vực nguy hiểm: Nguy hiểm về điện
g, Biển cảnh báo khu vực nguy hiểm: Hóa chất độc hại
h, Biển cảnh báo khu vực nguy hiểm: Chất phóng xạ
i, Biển cảnh báo cấm: Cấm sử dụng nước uống
k, Biển cảnh báo cấm: Cấm lửa
l, Biển chỉ dẫn thực hiện: Nơi có bình chữa cháy
m, Biển chỉ dẫn thực hiện: Lối thoát hiểm

Hình thành kiến thức mới 3. Tại sao lại dùng kí hiệu cảnh báo thay cho mô tả bằng chữ
Trả lời:
Dùng kí hiệu cảnh báo thay cho mô tả bằng chữ bởi vì mỗi kí hiệu cảnh báo thường có hình dạng và màu sắc rất dễ nhận biết và dễ gây được chú ý.
 

Hình thành kiến thức mới 4. Gia đình em thường sử dụng dụng cụ đo nào? Kể tên một số dụng cụ đo mà em biết ?
Trả lời:
Gia đình em thường sử dụng dụng cụ đo như: Nhiệt kế, thước dây, cân điện tử
Một số dụng cụ đo hàng ngày biết đến như: cân đồng hồ, nhiệt kế, thước cuộn, cân điện tử, cốc chia độ, bình chia độ, đồng hồ bấm giây,...

Hình thành kiến thức mới 5. Em hãy cho biết các dụng cụ trong hình 3.3 dùng để làm gì?

Trả lời:
Các dụng cụ trong hình 3.3 dùng để:
Thước cuộn: dùng để đo đạc, đo lường khoảng cách, chiều dài, bè dày của vật dụng hay các công trình thiết bị nào đó.
Đồng hồ bấm giây: dùng bấm giây để đo thành tích, so sánh thời gian ở những đơn vị nhỏ hơn giây,...
Lực kế: dùng để đo lực
Nhiệt kế: được sử dụng để đo nhiệt độ hoặc nhiệt độ gradient bằng cách sử dụng nhiều nguyên tắc khác nhau. Dùng nhiệt kế có khả năng đo nhiệt độ chất rắn, chất lỏng hoặc khí.
Pipette: dùng để vận chuyển một thể tích chất lỏng, đây là dụng cụ thông dụng trong phòng thí nghiệm hóa học, sinh học, y học.
Ống chia độ (ống đong): được dùng để đo thể tích chất lỏng không lớn.
Cốc chia độ: đo thể tích chất lỏng hay dung dịch với lượng lớn hơn ống chia độ.
Cân đồng hồ: dùng để đo trọng lượng hoặc tính toán khối lượng của vật
Cân điện tử: dùng để đo trọng lượng hoặc tính toán khối lượng của vật, độ đo chính xác hơn cân đồng hồ.

Hình thành kiến thức mới 6. Trình bày cách sử dụng bình chia độ để đo thể tích chất lỏng?
Trả lời:
Để dung bình chia độ để đo thể tích chất lỏng, cần thực hiện như sau:
Ước lượng thể tích chất lỏng cần đo
Chọn cốc chia độ phù hợp với thể tích cần đo
Đặt cốc chia độ thẳng đứng, cho chất lỏng vào cốc
Đặt mắt nhìn ngang với độ cao mức chất lỏng trong cốc
Đọc và ghi kết quả đo theo vạch chia gần nhất với mức chất lỏng trong cốc chia độ

Luyện tập  trang 14. Hoàn thiện quy trình đo bằng cách điền số thứ tự các bước trong bảng sau cho phù hợp:

Trả lời:
Điền số thứ tự vào bảng:
Bước 2: Chọn dụng cụ đo phù hợp
Bước 1: Ước lượng đại lượng cần đo
Bước 5: Đọc và ghi kết quả mỗi lần đo
Bước 3: Hiệu chỉnh dụng cụ đo với những dụng cụ đo cần thiết
Bước 4: Thực hiện phép đo

Vận dụng trang 14. Em hãy thực hành đo khối lượng và thể tích hòn đá bằng cách sử dụng cân đo và cốc chia độ.
Trả lời:
Học sinh tự thực hành, sử dụng cân đo để đo khối lượng hòn đá và sử dụng cốc chia độ để đo thể tích hòn đá. Sau đó ghi lại kết quả thu được
 

Hình thành kiến thức mới 7. Khi sử dụng kính lúp thì kích thước của vật thay đổi như thế nào so với khi không sử dụng
Trả lời:
Khi sử dụng kính lúp thì kích thước của vật được phóng to, quan sát được rõ hơn so với khi không sử dụng

Luyện tập trang 15. Em hãy dùng kính lúp đọc các dòng chữ trong sgk
Trả lời:
Học sinh thực hiện dùng kính lúp đọc các dòng chữ trong sách giáo khoa

Hình thành kiến thức mới 8. Quan sát hình 3.8, chỉ rõ bộ phận cơ học và quang học trong cấu tạo kính hiển vi quang học
Trả lời:
Bộ phận quang học: gương hội tụ ánh sáng, vật kính, thị kính
Bộ phận cơ học: chân kính, thân kính, ống kính, công tắc, ốc điều chỉnh nguồn sáng, mâm kính, đĩa quay gắn các vật kính, ốc sơ cấp, ốc vi cấp

Hình thành kiến thức mới 9. Kính hiển vi quang học có vai trò gì trong nghiên cứu khoa học?
Trả lời:
Kính hiển vi quang học có vai trò trong nghiên cứu khoa học: Quan sát các vật thể có kích thước bé mà mắt thường không nhìn thấy được phóng đại nhờ một hệ thống các thấu kính thủy tinh

Luyện tập trang 16. Thực hành các bước sử dụng kính hiển vi quang học
Trả lời:
Học sinh thực hành sử dụng kính hiển vi quang học theo các bước như sau:
Bước 1. Chuẩn bị kính: Đặt kính vừa tầm quan sát, nơi có đủ điều kiện chiếu sáng hoặc gần nguồn cấp điện.
Bước 2. Điều chỉnh ánh sáng: Mắt nhìn vào thị kính, điều chỉnh gương phản chiếu hướng nguồn ánh sáng vào vật kính, khi thấy trường hiển vi sáng trắng thì dừng lại (nếu dùng kính hiển vi điện thì bỏ qua bước này).
Bước 3. Quan sát vật mẫu:
Đặt tiêu bản lên mâm kính.
Điểu chỉnh ốc sơ cấp, đưa vật kính đến vị trí gần tiêu bản
Mắt hướng vào thị kính, điểu chỉnh ốc sơ cấp nâng vật kính lên cho tới khi quan sát được mẫu vật thì chuyển sang điều chỉnh ốc vi cấp để nhìn rõ các chỉ tiết bên trong. Để thay đổi độ phóng đại kính hiển vi, quay mâm kính để lựa chọn vật kính phù hợp.

Vận dụng trang 16. Sử dụng kính hiển vi quang học, em hãy quan sát một số mẫu tiêu bản trong phòng thực hành.
Trả lời:
- Học sinh tự thực hành quan sát một số mẫu tiêu bản bằng kính hiển vi quang học.
- Ví dụ: Quan sát hình dạng vi khuẩn

 

Câu 1. Việc làm nào sau đây được cho là không an toàn trong phòng thực hành?
A. Đeo găng tay khi lấy hoá chất.
B. Tự ý làm các thí nghiệm.
C. Sử dụng kính bảo vệ mắt khi làm thí nghiệm.
D. Rửa tay trước khi ra khỏi phòng thực hành.
Trả lời:
Chọn B

Câu 2. Khi gặp sự cố mất an toàn trong phòng thực hành, em cần
A. báo cáo ngay với giáo viên trong phòng thực hành.
B. tự xử lí và không thông báo với giáo viên.
C. nhờ bạn xử lí sự có.
D. tiếp tục làm thí nghiệm.
Trả lời:
Chọn A
Giải thích: Khi gặp sự cố mất an toàn trong phòng thực hành, em cần

Câu 3. Kí hiệu cảnh báo nào sau đây cho biết em đang ở gần vị trí có hoá chất độc hại?

Trả lời:
Chọn D

Câu 4. Quan sát hình 3.2 (trang 12), em hãy cho biết những kí hiệu cảnh báo nào thuộc
a) kí hiệu chỉ dẫn thực hiện.
b) kí hiệu báo nguy hại do hoá chất gây ra.
c) kí hiệu báo các khu vực nguy hiểm.
d) kí hiệu báo cấm.
Trả lời:
a) kí hiệu chỉ dẫn thực hiện: biển l, m
b) kí hiệu báo nguy hại do hoá chất gây ra: biển a, b, c, d
c) kí hiệu báo các khu vực nguy hiểm: biển e,g,h
d) kí hiệu báo cấm: biển i, k

Câu 5. Cho các dụng cụ sau trong phòng thực hành: lực kế, nhiệt kế, cân đồng hồ, thước dây.
Hãy chọn dụng cụ thích hợp để đo: a) nhiệt độ của một cốc nước. b) khối lượng của viên bị sắt.
Trả lời:
a, sử dụng nhiệt kế
b, sử dụng cân đồng hồ

Câu 6. Kính lúp và kinh hiển vi thường được dùng để quan sát những vật có đặc điểm như thế nào?
Trả lời:
Dùng để quan sát những vật thể nhỏ mà mắt thường khó quan sát hoặc không thể quan sát được.