Giải Khoa học tự nhiên 7 sách Chân trời sáng tạo, bài 3: Nguyên tố hóa học

Mở đầu trang 18. Một viên kim cương hay một mẩu than chì đều được tạo nên từ hàng tỉ nguyên tử giống nhau. Kim cương và than chì được tạo từ một nguyên tố hóa học là carbon. Nguyên tố hóa học là gì?
Trả lời:
Nguyên tố hóa học là tập hợp những nguyên tử cùng loại, có cùng số proton trong hạt nhân.

I. Câu hỏi thảo luận
Câu 1 trang 18. Quan sát Hình 3.1, em hãy cho biết sự khác nhau về cấu tạo giữa 3 nguyên tử hydrogen?

Trả lời:
Quan sát Hình 3.1:
+ Giống nhau: đều có 1 proton trong hạt và 1 electron ở lớp vỏ
+ Khác nhau:
Nguyên tử thứ 1 không có neutron
Nguyên tử thứ 2: Có 1 neutron
Nguyên tử thứ 3: Có 2 neutron

Câu 2 trang 18. Vì sao 3 nguyên tử trong Hình 3.1 lại thuộc cùng một nguyên tố hóa học?
Trả lời:
Ba nguyên tử trong Hình 3.1 đều có 1 proton trong hạt nhân. Vậy ba nguyên tử đều thuộc cùng 1 nguyên tố hóa học

Câu 3 trang 19. Quan sát Hình 3.2, cho biết
a) nguyên tố nào chiếm hàm lượng cao nhất trong vỏ Trái Đất?
b) nguyên tố nào chiếm tỉ lệ phần trăm lớn nhất trong cơ thể người?

Trả lời:
a) Nguyên tố nào chiếm hàm lượng cao nhất trong vỏ Trái Đất là Oxygen chiếm 49,4%
b) Nguyên tố nào chiếm tỉ lệ phần trăm lớn nhất trong cơ thể người: Oxygen chiếm 65%

Câu 4 trang 20. Vì sao cần phải xây dựng hệ thống kí hiệu nguyên tố hóa học? Các kí hiệu hóa học của các nguyên tố được biểu diễn như thế nào?
Trả lời:
Cần phải xây dựng hệ thống kí hiệu nguyên tố hóa học: vì tên đầy đủ thường dài và khó nhớ, cần phải kí hiệu ngắn gọn để thuận tiện cho việc học tập cùng như là nghiên cứu
Mỗi nguyên tố được biểu diễn bằng 1 kí hiệu mà chúng ta có thể coi như một cách viết tắt để biểu thị tên. Mỗi nguyên tố được biểu diễn bằng 1 hay 2 chữ cái, trong đó chữ cái đầu viết ở dạng in hoa.

Câu 5 trang 20. Hãy cho biết, nếu quy ước tất cả kí hiệu hóa học bằng một chữ cái đầu tiên trong tên gọi các nguyên tố hóa học thì gặp khó khăn gì?
Trả lời:
Nếu quy ước tất cả kí hiệu hóa học bằng một chữ cái đầu tiên trong tên gọi các nguyên tố hóa học thì dẫn đến bị trùng lặp kí hiệu đối với các nguyên tố có chữ cái đầu giống nhau.
Ví dụ như ta xét 2 nguyên tố là Calcium và Carbon
Đều có chữ C ở đầu nên Calcium sẽ kí hiệu là Ca và Carbon sẽ kí hiệu là C để tránh trùng lặp.

II. Câu hỏi luyện tập và vận dụng
Câu 1 Trang 19.
a) Những nguyên tố nào cần thiết giúp cơ thể phát triển?
b) Nguyên tố nào giúp ngăn ngừa bệnh bướu cổ ở người?
Trả lời:
a)
Quan sát hình 3.2: Hàm lượng các nguyên tố trong cơ thể người ta có thể thấy:
Những nguyên tố cần thiết giúp phát triển cơ thể người như:
Oxygen, carbon, hydrogen, nitrogen
Calcium có vai trò quan trọng trong quá trình đông máu, hệ thần kinh, cấu tạo của hệ xương
Phosphorus: tham gia cấu tạo nên tế bào và đặc biệt là màng tế bào
b) Iodine là một nguyên tố vi lượng cần thiết cho sự phát triển thể chất, tinh thần và giúp điều hòa chuyển hóa năng lượng, ngăn ngừa bệnh bướu cổ ở người. Iodine có trong rong biển, các loại thực phẩm, muối iodine

Câu 2 Trang 20. Qua tìm hiểu trong thực tế, hãy cho biết để cây sinh trưởng và phát triển tốt, ta cần cung cấp nguyên tố dinh dưỡng nào cho cây. Dựa vào Bảng 3.1, hãy biết kí hiệu hóa học các nguyên tố đó.
Trả lời:
Để cây sinh trưởng và phát triển tốt ta cần cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng là:
Các nguyên tố được yêu cầu số lượng đáng kể:
Nitrogen (N): là chất dinh dưỡng quan trọng nhất trong quá trình phát triển của cây trồng, yếu tố thiết yếu trong chất diệp lục.
Potassium (K): Kali rất cần thiết cho quá trình quang hợp và phản ứng enzyme, tăng sức sống, giúp cây trồng cứng cáp hơn và tăng khả năng kháng bệnh của cây.
Phosphorus (P): là thành phần chính trong lân thúc đẩy sự hình thành và tăng trưởng của rễ, ảnh hưởng đến chất lượng của hoa, trái và hạt, giúp tăng khả năng kháng bệnh cho cây
Calcium (Ca): Canxi cần thiết cho sức khỏe của rễ, sự phát triển của rễ mới và lông rễ, và sự phát triển của lá, vỏ cây, vỏ trái
+ Các nguyên tố chỉ cần 1 lượng rất nhỏ nhưng không kém phần quan trọng: Iron (Fe), Boron (B), Chlorine (Cl), Copper (Cu)

III. Câu hỏi bài tập 
Bài 1 trang 21. Bổ sung các thông tin để hoàn thành bảng sau:

Trả lời:
Chi tiết nội dung bảng:

Bài 2 trang 21. Kí hiệu hóa học nào sau đây viết sai? Nếu sai, hãy sửa lại cho đúng: H, Li, NA, O, Ne, AL, CA, K, N.
Trả lời:
Các nguyên tố viết sai và sửa lại
+ NA sửa thành Na
+ AL sửa thành Al
+ CA sửa thành Ca

Bài 3 trang 21. Cho các nguyên tử được kí hiệu bởi các chữ cái và số proton trong mỗi nguyên tử như sau:

Các nguyên tử thuộc cùng một nguyên tố hóa học là

Trả lời:
Đáp án B
Các nguyên tử thuộc cùng một nguyên tố hóa học khi các nguyên tử có cùng số proton trong hạt nhân.
Quan sát bảng, ta thấy có nguyên tử Z và Q đều có cùng số proton là 17
=> Nguyên tử Z và Q thuộc cùng 1 nguyên tố hóa học

Bài 4 trang 21. Kí hiệu hóa học của nguyên tố chlorine là

Trả lời:
Đáp án D
Đối với nguyên tố kí hiệu bằng 2 chữ cái thì chữ cái đầu viết in hoa, chữ cái thứ 2 viết thường
=> Nguyên tố chlorine có kí hiệu hóa học là Cl

Bài 5 trang 21. Tìm hiểu internet hay tài liệu (sách, báo), em hãy viết một đoạn thông tin về:
a) Vai trò của iron đối với cơ thể người
b) Nguyên tố hóa học cần thiết cho sự phát triển chiều cao của cơ thể người.
Trả lời:
a) Iron (Fe) là một khoáng chất đảm nhận rất nhiều nhiệm vụ khác nhau như tổng hợp nên hemoglobin, vận chuyển oxy trong máu đến với các cơ quan, tế bào trong cơ thể.
Iron (Fe) cũng là một thành phần trong cấu trúc của myoglobin. Hoạt chất này có ở những mô cơ và có tác dụng dự trữ oxy cho mọi hoạt động của cơ quan. Nó cùng với nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu khác thực hiện việc giải phóng năng lượng khi co cơ.
b)
Calcium là thành phần quan trọng trong cấu trúc xương và răng (99%), giúp xương phát triển vững chắc và giúp phát triển chiều cao. Calcium được cơ thể hấp thụ rất tốt từ sữa.