© 2020 Bài Kiểm Tra.com. All Rights Reserved.

Lịch sử 7 - Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (Thế kỉ XIII)

Chủ nhật - 24/03/2019 11:45
Kiến thức cần nhớ, Lịch sử 7 - Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (Thế kỉ XIII)
I. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1258)
1. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ
- Đầu thế kỉ XIII, nhà nước phong kiến Mông Cổ được thành lập, vua Mông Cổ đem quân xâm lược các nước xung quanh.
- Năm 1257,  Mông Cổ quyết định mở cuộc tiến công vào nước Nam Tống (ở phía nam Trung Quốc), nhằm xâm lược toàn bộ Trung Quốc.
- Để đạt được tham vọng đó, vua Mông Cổ sai tướng Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy hơn 3 vạn quân xâm lược Đại Việt, rồi từ Đại Việt đánh lên phía nam Trung Quốc, thực hiện kế hoạch “gọng kìm” tiêu diệt Nam Tống và xâm lược Đại Việt...
 
2. Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ.
- Nắm được âm mưu của quân Mông Cổ, vua tôi nhà Trần đã kêu gọi nhân dân sắm sửa vũ khí, luyện tập quân sự, chuẩn bị chống giặc.
- Đầu năm 1258, quân Mông Cổ tiến vào nước ta. Sau nhiều trận đánh bất lợi, nhà Trần phải tạm rút quân khỏi kinh thành Thăng Long,. kêu gọi nhân dân thực hiện “vườn không nhà trống” cùng chống quân xâm lược. Câu nói của Thái Sư Trần Thủ Độ: “Đầu thân chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo” thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân ta.
- Quân Mông Cổ vào Thăng Long, lâm vào cảnh thiếu cơm ăn, đi đâu cũng bị nhân dân ta chặn đánh. Trước tình thế bị động, lúng túng của giặc, vua tôi nhà Trần đã mở cuộc phản công, đánh bại chúng ở Đông Bộ Đầu (bờ sông Hồng ở phố Hàng Than - Hà Nội). Tàn quân giặc tháo thân chạy về nước. Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi.
 
II. Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285)
1. Âm mưu xâm lược Chăm-pa và Đại Việt của nhà Nguyên.
- Khác với lần trước, ngay từ năm 1279, quân Nguyên đã chiếm được nước Nam Tống, làm chủ toàn bộ Trung Quốc. Trên đà thắng lợi, quân Nguyên quyết định bành trướng lãnh thổ xuống phía nam. Trong hoàn cảnh mới, với thế lực lớn, đồng thời rút kinh nghiệm của thất bại trong cuộc xâm lược lần thứ nhất, quân Nguyên đã đánh vào Cham-pa (ở phía nam Đại Việt, là một quốc gia nhỏ) để biến nơi này thành bàn đạp đánh lên Đại Việt, phối hợp với quân chủ lực đánh từ phía bắc xuống. Nhưng nhân dân Cham-pa đã chiến đấu hết sức anh dũng, kế hoạch của nhà Nguyên định dùng Cham-pa làm bàn đạp tấn công vào nước ta bước đầu tan vỡ.
 
2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến
- Nắm được thế mạnh của giặc, với ý chí quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc, vua tôi nhà Trần đã phát động cuộc chiến tranh toàn dân. Hai hội nghị lịch sử được tổ chức ở: Bình Than và Diên Hồng. Khí thế quyết chiến vang vọng non sông.
- Đồng thời, một cuộc duyệt binh lớn được tổ chức và vị thống soái Trần Hưng Đạo đã viết bài “Hịch tướng sĩ” kêu gọi tướng sĩ, quân đội chiến đấu quên mình vì Tổ quốc.
 
3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến
- Năm 1285, quân Nguyên đánh vào Đại Việt từ hai phía với một lực lượng lớn hơn 50 vạn quân. Cuộc kháng chiến diễn ra gay go, ác liệt. Nhân dân Thăng Long một lần nữa thực hiện chiến thuật “vườn không nhà trống” cùng nhà Trần chống giặc. Trước thế giặc quá mạnh, vua tôi nhà Tràn phải rút về phía nam. Giặc truy đuổi ráo riết. Với tinh thần “Nếu bệ hạ muốn hàng giặc thì trước hết hãy chém đầu thần” của Trần Hưng Đạo, vua tôi nhà Trần và nhân dân tiếp tục chống giặc, vượt qua mọi khó khăn.
- Giặc lâm vào tình thế bị động, thiếu lương thực nghiêm trọng. Tháng 5-1285, cuộc tổng phản công của quân ta bắt đầu. Giặc lần lượt bị đánh bại ở các trận lớn: Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương, Vạn Kiếp, tàn quân đua nhau chạy tháo về nước.
Cuộc kháng chiến lần thứ hai hoàn toàn thắng lợi.
 
III. Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên (1287-1288)
1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt
- Vua Nguyên Hốt Tất Liệt căm giận vì thất bại nặng nề vào năm 1285, đã vội vã sai quân đánh trả thù.
- Rút kinh nghiệm qua hai lần thất bại trước, lần này ngoài 30 vạn kị binh và bộ binh, vua Nguyên cử thêm một đoàn thuyền chiến lớn và một đoàn thuyền chở lương thực theo đường biển tiến vào Đai Việt, để vừa đảm bảo điều kiện vượt sông, vừa đảm bào lương thực cho cuộc xâm lược.
- Cuối tháng 12-1287, quân Nguyên ồ ạt tiến vào nước ta.
- Vua tôi nhà Trần khẩn trương tổ chức kháng chiến. Khi quân Nguyên tiến vào nước ta, nhà Trần tạm rút quân về phía nam.
 
2. Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ
- Khi quân Nguyên tiến vào nước ta, nhà Trần tạm rút về phía nam và giao cho lực lượng phòng thủ phía đông bắc do Trần Khánh Dư phụ trách làm nhiệm vụ tiêu diệt đoàn thuyền lương của giặc.
- Ô Mã Nhi được giao nhiệm vụ bảo vệ đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ, nhưng cho rằng quân ta không thể ngăn cản được đoàn thuyền lương này nên đã tiến về hội quân ở Vạn Kiếp.
- Trần Khánh Dư dự đoán khi đoàn thuyền chiến của Ô Mã Nhi đi qua, có thể đánh được đoàn thuyền lương nên đã bố trí một trận địa mai phục và đánh tan đoàn thuyền lương của giặc ở trận Vân Đồn.
 
3. Chiến thắng Bạch Đằng
- Cuối tháng 1-1288, Thoái Hoan chia làm ba đạo tiến vào chiếm đóng Thăng Long. Nhân dân kinh thành đã thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trống”. Tuy chiếm được Thăng Long và tìm cách tiến đánh vào các căn cứ của ta nhưng quân Nguyên không tiêu diệt được lực lượng kháng chiến của nhà Trần mà lại rơi vào thế bị động, cạn kiệt lương thực, chúng định rút về nước để bảo toàn lực lượng.
- Nắm được ý định của giặc, tiết chế Trần Hưng Đạo nhanh chóng tổ chức trận địa Bạch Đằng. Đúng như dự đoán của ta, tháng 4-1288, quân Nguyên chia làm hai cánh thuỷ bộ rút về nước. Theo kế hoạch đã định, trận Bạch Đằng đã diễn ra quyết liệt. Toàn bộ đạo thuyền chiến của giặc do Ô Mà Nhi chỉ huy đã bị tiêu diệt, các tướng giặc đều bị bắt. Cùng lúc đó, đạo bộ binh Thoát Hoan chỉ huy cũng bị truy đuổi và khó khăn lắm mới về được nước.
- Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 đi vào lịch sử như một kì tích vĩ đại, không chỉ đánh dấu sự thất bại của cuộc xâm lược lần thứ ba của quân Nguyên mà còn chấm dứt hoàn toàn cuộc kháng chiến chống xâm lược Mông - Nguyên của quân dân nhà Trần.
 
IV. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên
1. Nguyên nhân thắng lợi
- Toàn dân tham gia kháng chiến.
- Công cuộc chuẩn bị kháng chiến chu đáo, toàn diện. Nổi lên hai hội nghị Bình Than và Diên Hồng với mục tiêu: đoàn kết đánh giặc, bảo vệ Tổ quốc.
- Có sự lãnh đạo của nhà quân sự thiên tài Trần Hưng Đạo.
- Tinh thần quyết chiến, quyết thắng và có chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo.
 
2. Ý nghĩa thắng lợi
- Đánh bại quân xâm lược hung bạo, bảo vệ nền độc lập của Tồ quốc.
- Khẳng định lòng yêu nước và ý chí quyết tâm bảo vệ đất nước của nhân dân ta.
- Nâng cao lòng tự hào dân tộc.
- Góp phần làm phong phú thêm truyền thống quân sự của nhân dân ta.
- Bài học vô giá “Khoan thư sức dân, để làm kế sâu rễ bền gốc”.
- Ngăn chặn ý đồ của nhà Nguyên trong việc xâm lược các nước khác.

  Ý kiến bạn đọc

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây