Những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến giữa những năm 1970.

a. Tình hình Liên Xô sau Chiến tranh thế giới thứ hai

- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai với tư thế của người chiến thắng, uy tín chính trị và địa vị quốc tế của Liên Xô được nâng cao.

- Tuy nhiên chiến tranh đã tàn phá đất nước với những tổn thất nặng nề, to lớn:

+ 20 triệu người chết.

+ 1710 Thành phố và hơn 70.000 làng mạc bị tiêu huỷ, gần 32.000 nhà máy, xí nghiệp bị tàn phá.

+ Đời sống gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn.

- Thêm vào đó, các nước phương Tây (do Mĩ cầm đầu) đã thực hiện chính sách thù địch với Liên Xô: Tiến hành “chiến tranh lạnh”, ráo riết chạy đua vũ trang và bao vây kinh tế nhằm chuẩn bị chiến tranh tổng lực để tiêu diệt Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.

- Ngoài ra, Liên Xô còn phải làm nghĩa vụ giúp đỡ các nước xã hội chủ nghĩa và ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.

b. Những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội

- Để đưa đất nước vượt qua khó khăn, nhân dân Liên Xô đã khẩn trương tiến hành hàn gắn vết thương chiến tranh, xây dựng lại đất nước, hoàn thành thắng lợi kế hoạch 5 năm khôi phục kinh tế (1946- 1950) trong vòng 4 năm 3 tháng.

- Từ năm 1950 Liên Xô thực hiện nhiều kế hoạch dài hạn nhằm tiếp tục xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật cửa chủ nghĩa xã hội và đã thu được nhiều thành tựu to lớn.

- về công nghiệp: đến giữa những năm 1970 Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp đứng thứ hai trên thế giới (sau Mĩ) chiếm khoảng 20% tổng sản lượng
công nghiệp thế giới.

- về nông nghiệp: riêng 1970 Liên Xô đạt được sản lượng và năng suất ngữ cốc chưa từng có với 186 triệu tấn ngỗ cốc và năng suất trung bình 15,6 tạ/hecta.

- về khoa học - kỹ thuật: Liên Xô đạt nhiều đỉnh cao ở các lĩnh vực vật lý, hóa học, điện tử, điều khiển học, khoa học vũ trụ..

- Năm 1957 là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo của Trái Đất, mở đầu kỷ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người. Năm 1960 đưa nhà du hành vũ trụ Gagarin bay vòng quanh Trái Đất.

- Liên Xô đứng đầu thế giới về trình độ học vấn của nhân dân với 3/4 dân số có trình độ Đại học và Trung học. trên 30 triệu người làm việc trí óc, công nhân chiếm hơn 1/2 số người lao động trong cả nước.

- Đầu năm 1970, bằng việc kí kết với Mĩ các Hiệp ước về hạn chế hệ thống phòng chống tên lửa và về một số biện pháp nhằm hạn chế vũ khí tiến công chiến lược, Liên Xô đã đạt được thế cân bằng chiến lược về sức mạnh quân sự nói chung và sức mạnh lực lượng hạt nhân nói riêng với các nước phương Tây.

2. Tình hình chính trị và chính sách đối ngoại của Liên Xô
a. Tình hình chính trị

- Khoảng 30 năm sau chiến tranh, tình hình chính trị ở Liên Xô ổn định.

- Trong đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội, bên cạnh những thành tích to lớn, các nhà lãnh đạo Xô Viết vẫn mắc những sai lầm: chủ quan, nóng vội, thực hiện chế độ nhà nước bao cấp về kinh tế, thiếu dân chủ, thiếu công bằng và chưa nhân đạo... Những thiếu sót và sai lầm này ít nhiều đã được phát hiện và kịp thời sửa chữa. Vì vậy, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô trong thời gian này vẫn phát triển, mức sống của nhân dân được nâng cao.

b. Chính sách đối ngoại

- Thực hiện chính sách đối ngoại hòa bình và tích cực ủng hộ cách mạng thế giới, ủng hộ sự nghiệp đấu tranh vì độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.

- Liên Xô được coi là thành trì của hòa bình thế giới và chỗ dựa của phong trào cách mạng thế giới.