Giải Ngữ văn 6 sách Chân trời sáng tạo, bài 2: Sọ Dừa

Câu 1 trang 39. Đã bao giờ em đánh giá người khác chỉ qua hình thức bên ngoài? Cách đánh giá như vậy có chính xác không?
Trả lời:
- Em đã từng đánh giá người khác qua hình thức bên ngoài. Đó là cách đánh giá hoàn toàn sai lầm. Vì vẻ bề ngoài không thể nào phản ánh được hết tính cách, thói quen, bản chất của con người được.
- Ví dụ:
Em từng gặp một bạn nam có vóc người gầy và thấp bé hơn nhiều so với các bạn cùng lớp, trông có vẻ yếu đuối. Vậy mà bạn ấy có thể chạy nhanh và bền bỉ hơn tất cả các bạn nam khác, dành vị trí thứ nhất trong cuộc thi điền kinh toàn trường.
Bác Hùng hàng xóm nhà em có vẻ ngoài cao lớn, vạm vỡ, tóc cắt húi cua trông rất đáng sợ. Nhưng bác ấy lại là người rất hiền lành và tốt bụng. Trong xóm ai có chuyện gì cần nhờ, bác ấy luôn sẵn sàng giúp đỡ. Bác còn rất thích trồng hoa, chăm cây cảnh, khác hẳn vẻ bề ngoài của mình.
Dì Hoa xóm em có vẻ ngoài trông rất sành điệu. Dì ăn mặc rất thời thượng, thích làm những bộ móng tay dài, đính đá lấp lánh. Dì cũng thường làm những kiểu tóc thời trang với các màu sắc bắt mắt. Lúc dì vừa về tiểu khu của em sinh sống, nhiều người đoán rằng chắc dì chẳng biết làm việc nhà. Thế nhưng trái lại, dì Hoa rất đảm đang và tháo vát. Dì nấu ăn rất ngon, và biết làm rất nhiều món bánh trái ăn vặt. Một mình dì có thể lo cả bữa cỗ cho gia đình.

Câu 2 trang 39. Nhan đề văn bản gợi cho em liên tưởng gì?
Trả lời:
Nhan đề gợi cho em liên tưởng đến một nhân vật có ngoại hình giống như sọ dừa tròn lông lốc - một ngoại hình khác lạ, không giống người bình thường.
 

Suy luận trang 39. Những chi tiết trong phần mở đầu giúp em biết được gì về nhân vật Sọ Dừa?
Trả lời:
- Những chi tiết trong phần mở đầu giúp em biết được Sọ Dừa là:
Con của một cặp vợ chồng già nghèo khổ, mồ côi cha khi còn ở trong bụng mẹ
Mẹ Sọ Dừa uống nước trong cái gáo dừa mà có cậu
Lúc vừa sinh ra, Sọ Dừa không chân không tay, tròn như cái sọ dừa

Dự đoán trang 40. Theo em, Sọ Dừa tìm được lễ vật hay không?
Trả lời:
Theo em, Sọ Dừa sẽ tìm được lễ vật để hỏi cưới con gái phú ông. Bởi vì cậu là một nhân vật có rất nhiều điều bí ẩn và thần kì. Khi cậu đã nài nỉ mẹ sang hỏi cưới, thì chắc chắn cậu đã chuẩn bị sẵn những thứ cần thiết rồi.
 

Câu 1 trang 42. Truyện cổ tích thường kể về nhân vật bất hạnh (người mồ côi, người mang lốt vật...), nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh. Theo em, Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật nào?
Trả lời:
Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật bất hạnh có ngoại hình xấu xí (sinh ra với vẻ bề ngoài không giống người bình thường, không tay không chân tròn như một trái dừa)

Câu 2 trang 42. Sắp xếp lại các sự việc theo đúng trình từ xảy ra trong truyện:
a. Bà mẹ đi hái củi, uống nước trong sọ dừa rồi có mang, sinh ra Sọ Dừa dị hình dị dạng.
b. Sọ Dừa chăm lo học hành, đỗ trạng và đi sứ.
c. Sọ Dừa đi sứ về, hết sức vui mừng khi gặp lại vợ trên đảo.
d. Ở nhà phú ông, Sọ Dừa gặp được cô Út và kết hôn với cô, trút bỏ lốt xấu xí.
đ. Hai người chị hại em, đẩy vợ Sọ Dừa xuống biển.
e. Nhờ làm theo lời dặn của chồng, người vợ thoát nạn và sống trên đảo hoang.
g. Hai người chị xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
h. Sọ Dừa xin đi chăn bò ở nhà phú ông để phụ giúp mẹ già.
Trả lời:
Sắp xếp lại theo thứ tự đúng là a - h - d - b - đ - e - c - g
a. Bà mẹ đi hái củi, uống nước trong sọ dừa rồi có mang, sinh ra Sọ Dừa dị hình dị dạng.
h. Sọ Dừa xin đi chăn bò ở nhà phú ông để phụ giúp mẹ già.
d. Ở nhà phú ông, Sọ Dừa gặp được cô Út và kết hôn với cô, trút bỏ lốt xấu xí.
b. Sọ Dừa chăm lo học hành, đỗ trạng và đi sứ.
đ. Hai người chị hại em, đẩy vợ Sọ Dừa xuống biển.
e. Nhờ làm theo lời dặn của chồng, người vợ thoát nạn và sống trên đảo hoang.
c. Sọ Dừa đi sứ về, hết sức vui mừng khi gặp lại vợ trên đảo.
g. Hai người chị xấu hổ bỏ đi biệt xứ.

Câu 3 trang 42. Phẩm chất của nhân vật trong truyện cổ tích thường được bộc lộ qua chuỗi hành động xuyên suốt tác phẩm. Điều này được thể hiện như thế nào qua nhân vật Sọ Dừa?
Trả lời:
- Phẩm chất của Sọ Dừa: thông minh, tài trí, chịu khó, chăm chỉ, biết lo xa
- Thể hiện qua các chi tiết:
Chủ động xin đi chăn bò cho phú ông để giúp mẹ
Chăn bò rất giỏi: ngày nắng cũng như ngày mưa, bò con nào con nấy bụng no căng.
Tài thổi sáo rất hay (tiếng sáo véo von).
Sắm đủ lễ vật theo yêu cầu của phú ông để xin cưới vợ (một chĩnh vàng cốm, mười tấm lụa đào, mười con lợn béo, mười vò rượu tăm).
Đỗ trạng nguyên (thông minh khác thường, ngày đêm miểt mài đèn sách và đỗ trạng nguyên)
Dự đoán, lo xa mọi chuyên (khi chia tay vợ, chàng đưa cho vợ một hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà, dặn mang theo người phòng khi dùng đến)

Câu 4 trang 42. Hãy chỉ ra các yếu tố kì ảo được sử dụng trong truyện Sọ Dừa. Theo em, các yếu tố kì ảo trong truyện này có vai trò gì?
Trả lời:
- Các yếu tố kì ảo trong truyện Sọ Dừa:
Bà mẹ uống nước từ cái sọ dừa bên gốc cây to và có mang, sinh ra Sọ Dừa không có tay chân, tròn như quả dừa.
Sọ Dừa đi chăn bò cho phú ông, không có chân tay nhưng chăn bò rất giỏi.
Sọ Dừa biến thành chàng trai khôi ngô, thổi sáo chăn bò
Sọ Dừa dự đoán được trước tương lai mà đưa cho vợ con dao, quả trứng
Vợ Sọ Dừa bị hai cô chị hại đẩy xuống biển, cô lấy dao đâm chết cá và mổ bụng chui ra.

- Vai trò của các yếu tố kì ảo:
Giúp tạo sự hấp dẫn, thú vị cho câu chuyện
Giúp bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp, đáng quý của con người (chăm chỉ, lương thiện, thông minh...) - rõ ràng hơn khi ở trong cái lốt xấu xí
Giúp nhân vật bất hạnh có thể thay đổi cuộc sống tốt hơn, thể hiện quan điểm, mong ước của nhân dân về cuộc sống ở hiền gặp lành, ác giả ác báo

Câu 5 trang 42. Xác định đề tài của truyện.
Trả lời:
Đề tài của truyện: Khẳng định, đề cao giá trị đích thực của con người là các phẩm chất, nội tâm bên trong chứ không phải ngoại hình bên ngoài.

Câu 6 trang 42. Cho biết chủ đề của truyện.
Trả lời:
Chủ đề của truyện: Thể hiện ước mơ của nhân dân về một xã hội công bằng, người ở hiền sẽ gặp lành, kẻ ở ác thì gặt bão.

Câu 7 trang 42. Qua truyện Sọ Dừa, em học gì về cách nhìn nhận, đánh giá con người?
Trả lời:
Gợi ý 1: Qua truyện Sọ Dừa, em học được rằng để nhìn nhận, đánh giá con người, thì chúng ta phải nhìn vào nhân cách, phẩm chất, thái độ, tính cách và hành động thực tiễn của người đó, chứ không nên chỉ dựa vào ngoại hình bên ngoài.
Gợi ý 2: Qua truyện Sọ Dừa, em học được cách nhìn nhận, đánh giá con người khách quan và toàn diện hơn. Rằng chúng ta không thể đánh giá một người chỉ dựa vào ngoại hình, dáng vẻ bên ngoài. Đó chỉ là lớp vỏ bọc bên ngoài mà thôi. Chúng ta cần phải nhìn sâu vào bên trong phẩm chất, tính cách, trí tuệ và những hành động, lời nói của người đó để đánh giá họ.