Bài 1. Đội ngũ đơn vị

- Hiểu được ý nghĩa, thứ tự các bước chỉ huy đội hình cơ bản của tiểu đội, trung đội.
- Biết thực hành chỉ huy đội hình cơ bản của tiểu đội, trung đội.
- Rèn luyện tác phong nhanh nhẹn, khẩn trương, nghiêm túc, ý thức tổ chức kỉ luật cao, tự giác chấp hành điều lệnh và các nội quy của nhà trường.

- Ý nghĩa:
Đội hình tiểu đội hàng ngang thường vận dụng trong học tập, sinh hoạt, hạ mệnh lệnh, kiểm tra quân số, khám súng, giá súng,...
- Vị trí của tiểu đội trưởng:
Đội hình tiểu đội hàng ngang, tiểu đội trưởng đứng bên phải đội hình tiểu đội.
Vị trí chỉ huy tại chỗ (đôn đốc tập hợp, điểm số, chỉ huy tiểu đội luyện tập, nhận xét,...), tiểu đội trưởng đứng ở chính giữa, phía trước đội hình tiểu đội cách từ 3 - 5 bước.
Vị trí chỉ huy tiểu đội khi hành tiến, tiểu đội trưởng đi ở bên trái đội hình của tiểu đội cách 2-3 bước, ngang với hàng trên cùng (nếu tiểu đội hai hàng ngang).
Khi chỉnh đốn hàng ngũ về bên phải (trái) tiểu đội cách người làm chuẩn 2-3 bước.

- Đội hình tiểu đội một hàng ngang (hình 1.1)

Thứ tự các bước chỉ huy đội hình tiểu đội một hàng ngang gồm: Tập hợp; Điểm số; Chỉnh đốn hàng ngũ; Giải tán.
Bước 1: Tập hợp.
Khẩu lệnh: “Tiểu đội X thành một hàng ngang - TẬP HỢP”. Khẩu lệnh có dự lệnh và động lệnh. “Tiểu đội X thành một hàng ngang” là dự lệnh, “TẬP HỢP” là động lệnh. 
Động tác của tiểu đội trưởng và các chiến sĩ:
Tiểu đội trưởng xác định vị trí tập hợp, hướng tập hợp, sau đó quay về phía các chiến sĩ, đứng nghiêm hô khẩu lệnh “Tiểu đội X”.
Nghe khẩu lệnh “Tiểu đội X”, toàn tiểu đội quay về phía tiểu đội trưởng, đứng nghiêm chờ nhận lệnh.
  Khi thấy toàn tiểu đội đã đứng nghiêm, tiểu đội trưởng hô tiếp “Thành 1 hàng ngang - TẬP HỢP” rồi quay về hướng định tập hợp, đứng nghiêm làm chuẩn cho các chiến sĩ vào tập hợp.

Nghe dứt động lệnh “TẬP HỢP”, các chiến sĩ im lặng, nhanh chóng chạy vào vị trí tập hợp đứng bên trái tiểu đội trưởng thành một hàng ngang, đứng đúng gián cách quy định (gián cách giữa 2 người đứng cạnh nhau là 70cm, tính từ giữa gót hai bàn chân của hai người đứng cạnh nhau hoặc 20cm tính từ khoảng cách hai cánh tay của hai người đứng cạnh nhau), tự động dóng hàng, xong đứng nghỉ.

Khi thấy đã có từ 2 - 3 chiến sĩ đứng vào vị trí bên trái mình, tiểu đội trưởng quay nửa bên trái, đi đều lên phía trước chính giữa đội hình, cách đội hình từ 3 - 5 bước thì dừng lại, quay vào đội hình đôn đốc tập họp.

Bước 2: Điểm số.
Khẩu lệnh: “ĐIỂM SỐ”. Khẩu lệnh chỉ có động lệnh, không có dự lệnh. Động tác của tiểu đội trưởng và các chiến sĩ:
Khi các chiến sĩ đã đứng vào vị trí tập hợp, tại vị trí chỉ huy, tiểu đội: trưởng hô khẩu lệnh “ĐIỂM SỐ”.
Nghe dứt động lệnh “ĐIỂM SỐ”, từng chiến sĩ theo thứ tự từ bên phải sang bên trái về tư thế đứng nghiêm, hô rõ số của mình, đồng thời quay mặt sang bên trái 45°, điểm số xong quay mặt trở lại. Lần lượt điểm số từ 1 cho đến hết tiểu đội. Người đứng cuối cùng của hàng, khi điểm số không quay mặt, điểm số xong, hô “HẾT”.

Bước 3: Chỉnh đốn hàng ngũ.
Khẩu lệnh: “Nhìn bên phải (trái) – THẲNG”. Khẩu lệnh có dự lệnh và động lệnh. “Nhìn bên phải (trái)” là dự lệnh, “THẲNG” là động lệnh.

Động tác của tiểu đội trưởng và các chiến sĩ:
Trước khi chỉnh đốn hàng ngũ, tiểu đội trưởng hô cho các chiến sĩ trong hàng đứng nghiêm.

Khi thấy các chiến sĩ đã đứng nghiêm, tiểu đội trưởng hô tiếp “Nhìn bên phải (trái) - THẲNG”.

Nghe dứt động lệnh “THẲNG”, chiến sĩ làm chuẩn (người đứng đầu hàng bên phải hoặc bên trái đội hình) vẫn nhìn thẳng, các chiến sĩ còn lại quay mặt hết cỡ sang bên phải (trái), xê dịch lên (xuống) để dóng hàng cho thẳng, qua phải (trái) để điều chỉnh gián cách. Muốn dóng hàng ngang thẳng, từng người phải nhìn được nắp túi áo ngực bên trái (phải) của chiến sĩ đứng thứ tư về bên phải (trái) mình (chiến sĩ nữ thì phải nhìn thấy ve cổ áo).

Quá trình các chiến sĩ dóng hàng, tiểu đội trưởng quan sát, đôn đốc để các chiến sĩ tập trung dóng hàng và điều chỉnh gián cách. Chiến sĩ dóng hàng xong, tiểu đội trưởng hô “THÔI”.

Nghe dứt động lệnh “THÔI”, các chiến sĩ trong hàng quay mặt trở lại hướng cũ, mắt nhìn thẳng, đứng nghiêm, không xê dịch vị trí đứng.

Tiểu đội trưởng quay nửa bên trái (phải), đi đều về phía đầu đội hình, đến ngang và cách người làm chuẩn từ 2 - 3 bước thì dừng lại, quay vào đội hình để kiểm tra hàng ngang. Khi kiểm tra thấy gót chân và ngực của các chiến sĩ cùng nằm trên một đường thẳng ngang là được. Nếu chiến sĩ nào đứng chưa thẳng hàng, tiểu đội trưởng dùng khẩu lệnh “Đồng chí (số)... LÊN (XUỐNG)”. Tiểu đội trưởng có thể cùng một lúc sửa cho 3-4 chiến sĩ, chiến sĩ gần người làm chuẩn trước.

Chiến sĩ nghe tiểu đội trưởng gọi tên mình phải quay mặt về hướng tiểu đội trưởng và làm theo lệnh của tiểu đội trưởng, tiến (lùi). Khi tiến (lùi) phải kết hợp dóng hàng cho thẳng.

Khi thấy các chiến sĩ đã đứng thẳng hàng thì hô “ĐƯỢC”. Nghe dứt động lệnh “ĐƯỢC”, các chiến sĩ quay mặt trở lại hướng cũ, mắt nhìn thẳng. Tiểu đội trưởng quay nửa bên phải (trái) đi đều về vị trí chỉ huy.

Bước 4: Giải tán.
Khẩu lệnh: “GIẢI TÁN”. Khẩu lệnh chỉ có động lệnh, không có dự lệnh. 
Động tác: Nghe dứt động lệnh, các chiến sĩ trong hàng nhanh chóng tản ra. Nếu đang đứng nghỉ phải trở về tư thế đứng nghiêm rồi mới tản ra.

- Đội hình tiểu đội hai hàng ngang (hình 1.2) Thứ tự các bước chỉ huy đội hình của tiểu đội trưởng và các chiến sĩ cơ bản như đội hình một hàng ngang, chỉ khác: Tập hợp đội hình hai hàng ngang theo 3 bước (không điểm số), cụ thể như sau:

Bước 1: Tập hợp.
Khẩu lệnh: “Tiểu đội X thành 2 hàng ngang - TẬP HỢP”.
Nghe dứt động lệnh “TẬP HỢP”, các chiến sĩ im lặng, nhanh chóng chạy vào vị trí tập hợp, đứng bên trái tiểu đội trưởng thành hai hàng ngang, các số lẻ (1, 3, 5, 7) đứng hàng trên, các số chẵn (2, 4, 6, 8) đứng hàng dưới. Cự li giữa hàng trên và hàng dưới là 1m.

Bước 2: Chỉnh đốn hàng ngũ.
Khi dóng hàng, các chiến sĩ đứng hàng thứ hai vừa dóng hàng ngang, vừa dùng ánh mắt dóng hàng dọc để đứng đúng cự li và gián cách.

Khi kiểm tra, chỉnh đốn hàng ngũ, tiểu đội trưởng kiểm tra, chỉnh đốn hàng trên trước.

Bước 3: Giải tán.
Như đội hình tiểu đội một hàng ngang.

- Ý nghĩa:
Thường vận dụng trong hành quân, trong đội hình tập hợp của trung đội, đại đội khi tập trung học tập, sinh hoạt.

- Vị trí của tiểu đội trưởng:
Đội hình tiểu đội hàng dọc, tiểu đội trưởng đứng trước cách số 1 là 1m.
Vị trí chỉ huy tại chỗ (đôn đốc tập hợp, điểm số, hạ đạt mệnh lệnh,...), tiểu đội trưởng đứng phía trước chếch về bên trái đội hình cách 3-5 bước.

Vị trí chỉ huy tiểu đội khi hành tiến, tiểu đội trưởng đi ở 1/3 bên trái đội hình (từ trên xuống) cách từ 2 - 3 bước. 

Khi cùng tiểu đội hành tiến (đi trong đội hình của tiểu đội) thì đi đầu tiểu đội, cách lm. Nếu đội hình tiểu đội 2 hàng dọc thì tiểu đội trưởng đi đầu chính giữa 2 hàng của tiểu đội, cách 1m.

Khi chỉ huy tiểu đội luyện tập tại chỗ, tiểu đội trưởng có thể đứng ở vị trí chỉ huy tại chỗ để chỉ huy chung.

- Đội hình tiểu đội một hàng dọc (hình 1.3) Thứ tự các bước chỉ huy đội hình tiểu đội một hàng dọc gồm: Tập hợp; Điểm số; Chỉnh đốn hàng ngũ; Giải tán.

Bước 1: Tập hợp.
Khẩu lệnh: “Tiểu đội X thành một hàng dọc - TẬP HỢP”. Khẩu lệnh có dự lệnh và động lệnh. “Tiểu đội X thành một hàng dọc” là dự lệnh, “TẬP HỢP” là động lệnh.
Động tác của tiểu đội trưởng và các chiến sĩ:
Tiểu đội trưởng xác định vị trí tập hợp, hướng tập hợp, sau đó quay về phía chiến sĩ, đứng nghiêm hô khẩu lệnh “Tiểu đội X”. trước chếch về bên trái đội hình, cách đội hình từ 3 - 5 bước thì dừng lại, quay vào đội hình đôn đốc các chiến sĩ tập hợp.

Bước 2: Điểm số.
Khẩu lệnh: “Điểm số”. Khẩu lệnh chỉ có động lệnh, không có dự lệnh.
Động tác của tiểu đội trưởng và các chiến sĩ:
Khi thấy các chiến sĩ đã đứng vào vị trí tập hợp, tại vị trí chỉ huy, tiểu đội trưởng hô “ĐIỂM SỐ”.
Nghe dứt động lệnh “ĐIỂM SỐ”, từng chiến sĩ theo thứ tự từ trên xuống dưới trở về tư thế đứng nghiêm, hô rõ số của mình, đồng thời quay mặt hết cỡ sang bên trái, điểm số xong quay mặt trở lại. Lần lượt điểm số từ 1 cho đến hết tiểu đội. Người đứng cuối cùng của hàng, khi điểm số không quay mặt, điểm số xong, hô “HẾT”.

Bước 3: Chỉnh đốn hàng ngũ.
Khẩu lệnh: “Nhìn trước – THẲNG”. Khẩu lệnh có dự lệnh và động lệnh. “Nhìn trước” là dự lệnh, “THẲNG” là động lệnh.
Động tác của tiểu đội trưởng và các chiến sĩ:
Trước khi chỉnh đốn hàng ngũ, tiểu đội trưởng hô cho các chiến sĩ trong hàng đứng nghiêm. Khi thấy các chiến sĩ đã đứng nghiêm, tiểu đội trưởng hô tiếp “Nhìn trước – THẲNG”.
Nghe dứt động lệnh “THẲNG”, trừ chiến sĩ số 1 làm chuẩn, các chiến sĩ khác dóng hàng dọc, nhìn thẳng giữa gáy người đứng trước mình (không thấy gáy người thứ hai đứng trước mình); xê dịch qua trái (phải) để dóng hàng dọc cho thẳng, xê dịch lên (xuống) để điều chỉnh cự li.
Quá trình các chiến sĩ dóng hàng, tiểu đội trưởng quan sát, đôn đốc để các chiến sĩ tập trung dóng hàng và điều chỉnh cự li. Chiến sĩ dóng hàng xong, tiểu đội trựởng hô “THÔI”.
Nghe dứt động lệnh, các chiến sĩ trong hàng mắt vẫn nhìn thẳng, đứng nghiêm, không xê dịch vị trí đứng.
Tiểu đội trưởng quay nửa bên trái, đi đều về phía đầu đội hình, cách người đứng đầu từ 2 - 3 bước thì dừng lại, quay vào đội hình để kiểm tra hàng dọc. Hàng dọc thẳng là cạnh mũ, cạnh vai của các chiến sĩ cùng nằm trên một đường thẳng. Nếu chiến sĩ nào đứng chưa thẳng hàng, tiểu đội trưởng dùng khẩu lệnh “Đồng chí (số)... QUA PHẢI (TRÁI)”. Tiểu đội trưởng có thể cùng một lúc sửa cho 3-4 chiến sĩ, lần lượt từ trên xuống dưới. 
Chiến sĩ nghe tiểu đội trưởng gọi tên mình phải tập trung sự chú ý và làm theo khẩu lệnh của tiểu đội trưởng, qua phải (trái). Khi qua phải (trái) phải kết hợp nhìn thẳng về phía trước để dóng hàng.
Khi thấy các chiến sĩ đã đứng thẳng hàng, tiểu đội trưởng hô “ĐƯỢC”, sau đó đi đều về vị trí chỉ huy.

Bước 4: Giải tán.
Như đội hình tiểu đội hàng ngang.

- Đội hình tiểu đội hai hàng dọc (hình 1.4) Thứ tự các bước chỉ huy đội hình của tiểu đội trưởng và các chiến sĩ cơ bản như đội hình một hàng dọc, chỉ khác: Tập hợp đội hình hai hàng dọc theo 3 bước (không điểm số), cụ thể như sau:

Bước 1: Tập hợp.
Khẩu lệnh: “Tiểu đội X thành hai hàng dọc- TẬP HỢP”.
Nghe dứt động lệnh “TẬP HỢP”, các chiến sĩ im lặng, nhanh chóng chạy vào vị trí tập hợp, đứng sau tiểu đội trưởng thành hai hàng dọc, các số lẻ (1, 3, 5, 7) đứng hàng dọc bên phải, các số chẵn (2, 4, 6, 8) đứng hàng dọc bên trái, gián cách giữa hai hàng là 70cm.

Bước 2: Chỉnh đốn hàng ngũ.
Khi dóng hàng, các chiến sĩ nhìn thẳng về phía trước để dóng hàng dọc, các chiến sĩ đứng hàng bên trái (các số chẵn vừa dóng hàng dọc, vừa dùng ánh mắt dóng hàng ngang để đứng đúng cự li và gián cách.
Khi kiểm tra dóng hàng, tiểu đội trưởng kiểm tra chỉnh đốn hàng bên phải trước.

Bước 3: Giải tán.
Như đội hình tiểu đội hàng ngang.
Những điểm cẩn chú ỷ:
+ Đối với động tác của tiểu đội trưởng:
* Khi hô khẩu lệnh, dự lệnh phải hô to, rõ; động lệnh phải hô dứt khoát. 
* Khi kiểm tra dóng hàng, không nghiêng đầu để nhìn, thực hiện động tác qua phải (trái) để kiểm tra.
+ Đối với động tác của chiến sĩ:
* Tập trung sự chú ý để thực hiện mệnh lệnh của tiểu đội trưởng.
* Khi tập hợp đội hình phải thực hiện đúng động tác đội ngũ từng người, tác phong nhanh nhẹn, dứt khoát, không đùa nghịch.

Ý nghĩa: Để thay đổi hướng của đội hình được nhanh chóng mà vẫn đảm bảo được trật tự đội ngũ trong đội hình.
- Đội hình tiểu đội một hàng ngang và hai hàng ngang đổi hướng

+ Đổi hướng về bên phải hoặc bên trái (hình 1.5; 1.6).
Khẩu lệnh: “Tiểu đội vòng bền phải (trái) đi đều - BƯỚC” hoặc “Tiểu đội vòng bên phải (trái) - BƯỚC”.

Khi tiểu đội hành tiến, hô khẩu lệnh “Tiểu đội vòng bên phải (trái) - BƯỚC”, vòng bên nào thì hô động lệnh rơi vào chân bên ấy.

Nếu tiểu đội đang đứng tại chỗ, hô “Tiểu đội vòng bên phải (trái) đi đều -BƯỚC”. 
Khi nghe dứt động lệnh “BƯỚC”, chiến sĩ làm trụ vừa giậm chân vừa phối hợp từng bước với các chiến sĩ trong tiểu đội xoay dần sang hướng mới (xoay 90°) về bên phải (trái). Các chiến sĩ còn lại đi đều về hướng mới, vừa đi vừa đánh mắt về bên phải (trái) để dóng hàng.

Nếu đội hình hai hàng ngang đổi hướng, hàng thứ 2 đi đều đến vị trí hàng thứ nhất thì làm động tác đổi hướng như hàng thứ nhất, khi vòng phải giữ đúng hướng và cự li giữa hai hàng.

+ Đổi hướng về phía sau (hình 1.7).
Khẩu lệnh: “Tiểu đội bên phải (trái) vòng đằng sau đi đều - BƯỚC” hoặc “Tiểu đội bên phải (trái) vòng dằng sau - BƯỚC” (khi đang hành tiến).
Động tác của tiểu đội trưởng và các chiến sĩ cơ bản như khi đổi hướng về bên phải (trái), chỉ khác: Khi nghe dứt động lệnh “BƯỚC”, chiến sĩ làm trụ vừa giậm chân vừa phối hợp từng bước với các chiến sĩ trong tiểu đội xoay dần sang hướng mới (xoay 180°) qua bên phải (trái) về phía sau. Các chiến sĩ còn lại đi đều về hướng mới, vừa đi vừa đánh mắt về bên phải (trái) để dóng hàng.
Khi đang đứng tại chỗ, tiểu đội trưởng có thể dùng khẩu lệnh “Đằng sau - QUAY” để đổi hướng đội hình.

- Đội hình tiểu đội một hàng dọc và hai hàng dọc đổi hướng
+ Đổi hướng về bên phải hoặc bên trái (hình 1.8; 1.9).

Khẩu lệnh: “Tiểu đội vòng bên phải (trái) đi đều - BƯỚC” hoặc “Tiểu đội vòng bên phải (trái) - BƯỚC”.

Khi đang chỉ huy tiểu đội hành tiến, tiểu đội trưởng hô khẩu lệnh “Tiểu đội vòng bên phải (trái) - BƯỚC”, vòng bên nào thì hô động lệnh rơi vào chân bên ấy. Nếu tiểu đội đang đứng tại chỗ tiểu đội trưởng hô khẩu lệnh “Tiểu đội vòng bên phải (trái) đi đều - BƯỚC”.
Nghe dứt động lệnh “BƯỚC”, chiến sĩ làm trụ vừa giậm chân vừa xoay dần sang hướng mới (xoay 90°) về bên phải (trái). Các chiến sĩ còn lại lần lượt đi đều đến vị trí cũ của số chuẩn, sau số chuẩn rồi đổi về hướng mới. Nếu đội hình hai hàng dọc đổi hướng, khi vòng phải giữ đúng hướng, đúng cự li giữa hai hàng.
+ Đổi hướng về phía sau (hình 1.10) Khẩu lệnh: “Tiểu đội bên phải (trái) vòng đằng sau đi đều - BƯỚC” hoặc “Tiểu dội bên phải (trái) vòng đằng sau - BƯỚC”. Động lệnh “BƯỚC” rơi vào chân phải (trái).
Nghe dứt động lệnh “BƯỚC”, tiểu đội đi vòng bên phải (trái) về phía sau 180°.
Khi đang đứng tại chỗ, tiểu đội trưởng có thể dùng khẩu lệnh “Đằng sau - QUAY” hoặc “Tiểu dội quay dằng sau - BƯỚC” (khi đang đi) để đổi hướng đội hình. Động lệnh “BƯỚC” rơi vào chân trái.