Đề luyện thi THPT Quốc gia môn Ngữ Văn (Đề số 3)

I. ĐỌC HIỂU
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:
Các nhà tâm lý học nhận thấy từ trẻ sơ sinh cho đến người trưởng thành đều luôn khao khát mối quan hệ tác động qua lại giữa người với người. Những đứa trẻ không được lớn lên trong tình yêu thương thì khi trưởng thành, dù rất khao khát nhưng vẫn rất khó để có được một đời sống ổn định về cảm xúc. Người trưởng thành cũng gặp những tổn thương tương tự. Thiếu vắng những mối giao lưu thân tình với người khác, tâm hồn chúng ta thường bị lệch lạc.
 
Thật vậy, cuộc sống của chúng ta được hình thành từ các mối quan hệ khác nhau, là tổng hòa của các mối quan hệ xã hội. Qua đó, ta nhận thức về thế giới, về bản thân và ngay cả “số phận” của mình: Những người có mối quan hệ tốt đẹp với người khác thì mau trưởng thành hơn, sống hạnh phúc hơn, tâm hồn trở nên rộng rãi hơn. Linh mục Thomas Merton đã từng viết: “Tâm hồn của chúng ta cũng giống như các vận động viên, luôn cần có đối thủ ngang sức ngang tài để thể hiện đầy đủ sức mạnh của mình”. Các cơ bắp sẽ trở nên yếu đi nếu không được luyện tập thường xuyên và đầy đủ. Tâm hồn của bạn cũng như thế! Và cách luyện tập tuyệt vời nhất là hãy biết chia sẻ và làm điều tốt cho người khác những khi có thể.
(Theo: Azim Jamal & Harvey McKinno)
 
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính trong văn bản trên.
Câu 2. Chỉ ra và nêu hiệu quả biện pháp tu từ trong câu: Linh mục Thomas Merton đã từng viết: “Tâm hồn của chúng ta cũng giống như các vận động viên, luôn cần có đối thủ ngang sức ngang tài để thể hiện đầy đủ sức mạnh của mình”?
Câu 3. Tại sao tác giả khẳng định: “Thiếu vắng những mối giao lưu thân tình với người khác, tâm hồn chúng ta thường bị lệch lạc”?
Câu 4. Thông điệp của văn bản mà Anh/Chị tâm đắc nhất là gì? Nêu lí do vì sao?
 
II. LÀM VĂN
Câu 1. Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) bày tỏ suy nghĩ của Anh/Chị về giá trị của sự chia sẻ và làm điều tốt cho người khác những khi có thể được gợi ra ở phần Đọc hiểu.
Câu 2. Cảm nhận của Anh/Chị về hình tượng người lái đò Sông Đà qua đoạn trích tùy bút “Người lái đò sông Đà” (trích “Sông Đà”, Nguyễn Tuân). Từ đó, so sánh với một số nhân vật của Nguyễn Tuân trong các tác phẩm văn học trước Cách mạng tháng Tám để thấy được sự khác biệt trong quan niệm về người nghệ sĩ tài hoa của Nguyễn Tuân trước và sau CMT8.
 
 

--------------------------------

 

 
I. ĐỌC HIỂU
Câu 1 - Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận.
Câu 2 - Biện pháp so sánh: “Tâm hồn của chúng ta” – “các vận động viên”.
- Tác dụng: Tác giả so sánh tâm hồn chúng ta như các vận động viên, luôn cần có đối thủ để thể hiện đầy đủ sức mạnh của mình, đồng thời chúng ta cần có các mối quan hệ để có thể nhìn nhận về thế giới và hiểu rõ về bản thân mình hơn.
Câu 3 - Vì các nhà tâm lý học nhận thấy từ trẻ sơ sinh cho đến người trưởng thành đều luôn khao khát mối quan hệ tác động qua lại giữa người với người.
- Những đứa trẻ không được lớn lên trong tình yêu thương thì khi trưởng thành, dù rất khao khát nhưng vẫn rất khó để có được một đời sống ổn định về cảm xúc.
Câu 4 - Thông điệp có thể là: Luôn biết chia sẻ và làm những điều tốt nhất khi có thể. Hoặc xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp.
- Học sinh có thể đưa ra các thông điệp khác nhau và giải thích theo cách hiểu của mình.
 
II. LÀM VĂN
Câu 1. Bày tỏ suy nghĩ về giá trị của sự chia sẻ và làm điều tốt cho người khác những khi có thể.
- Mở đoạn: giới thiệu vấn đề: Về giá trị của sự chia sẻ và làm điều tốt cho người khác những khi có thể.
 
- Thân đoạn:
+ Giải thích: sự chia sẻ là quan tâm, giúp đỡ người khác; những khi có thể là những thời điểm có điều kiện để thực hiện sự giúp đỡ người khác.
+ Bàn luận tác dụng của sự chia sẻ và làm điều tốt:
- Luôn được người khác quan tâm, yêu thương và tôn trọng.
- Cuộc sống trở nên ý nghĩa hơn.
- Truyền cảm hứng, khơi dậy niềm khát khao chia sẻ cho mình và những người xung quanh.
- Thắp sáng niềm tin nơi tâm hồn mọi người.
- Là đạo lí truyền thống của dân tộc ta.
+ Bên cạnh đó cần phải phê phán những người ích kỷ, luôn chỉ biết sống cho bản thân mình. Họ luôn bó buộc trong vỏ bọc của mình, không nhận thấy được giá trị cuộc sống, luôn thấy bi quan mất niềm tin mọi người xung quanh.
- Kết đoạn:
+ Luôn quan tâm và chia sẻ với người khác khi có thể dù là việc nhỏ nhất.
+ Tham gia tích cực các hoạt động tình nguyện do đoàn thể tổ chức, …
 
Câu 2. Cảm nhận về hình tượng người lái đò Sông Đà. Từ đó, so sánh với một số nhân vật của Nguyễn Tuân trong các tác phẩm văn học trước Cách mạng tháng Tám để thấy được sự khác biệt trong quan niệm về người nghệ sĩ tài hoa của Nguyễn Tuân trước và sau CMT8.
* Mở bài.
- “Người lái đò Sông Đà” in trong tập tùy bút “Sông Đà”. Tùy bút này được Nguyễn Tuân thu hoạch trong chuyến đi thực tế đến miền Tây Bắc để tìm chất vàng mười của thiên nhiên cùng “thứ vàng mười đã qua thử lửa” ở tâm hồn của con người lao động nơi đây. Đồng thời, tập tùy bút cũng tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Nguyễn Tuân: tài hoa, uyên bác.
- Hình tượng người lái đò là lấy hình mẫu từ người lao động trên sông nước miền tây. Tuy nhiên, qua ngòi bút Nguyễn Tuân, người lái đò Sông Đà biến hóa thành một người nghệ sĩ, một “tay lái ra hoa” trên nền sóng nước hung bạo của con Sông Đà.
 
* Thân bài.
- Nghệ sĩ tài hoa ở chỗ: Ông lái đò là một tay lái đò lão luyện đạt đến độ đỉnh cao trong nghề nghiệp.
+ Cách giới thiệu nhân vật của Nguyên Tuân rất khác thường: Người lái đò không phải là một chàng trai trẻ khỏe khoắn mà là một ông lão gần bảy mươi tuổi nhưng là một tay lái lão luyện trên dòng sông Đà, ông xuôi ngược hơn 100 lần rồi, chính tay giữ lái độ 60 lần trong thời gian hơn mười năm sống trên sông nước, nắm rõ cách bày binh bố trận của thạch trận nơi đây.
+ Ngoại hình ông lái đò mang những đường nét thô kệch của người lao động vùng sông nước, khỏe khắn, dáng dấp phi thường tay dài ngêu như cái sào, chân khuỳnh khuỳnh, nếu bịt cái đầu bạc cứ tưởng chàng trai, giọng nói ào ào như tiếng nước mặt ghềnh.
+ Tài năng của người lái đò được thể hiện thông qua cuộc chiến không cân sức giữa một ông lão với thiên nhiên sông nước hung bạo qua ba vòng vậy thạch trận.
Trong cảnh tượng này, Nguyễn Tuân đã vận dụng kiến thức về khoa học quân sự, võ thuật, thể thao,… và những liên tưởng, tượng độc đáo để diễn tả một trận chiến vô cùng cam go, ác liệt giữa người lái đò và thạch trận như một thước phim đầy kịch tính.
+ Vòng thứ nhất, thác đá chủ động vây hãm, bày ra bốn cửa từ một cửa sinh, cửa sinh nằm ở phía tả ngạn. Thạch trận như những tên cướp hung hãn, ra đòn tới tấp: đá trái, thúc gối, …vào chiếc thuyền của ông lái đò. Dù đau đớn nhưng ông đã bình tĩnh, dùng cảm, nén nỗi đau thân xác, lao vào cửa sinh ở phía tả ngạn và phá được vòng thạch trận.
+ Vòng thứ hai, thác đá mưu mô thay đổi chiến thuật, tăng cửa tử và bố trí cửa sinh ở phía hữu ngạn. Nhưng với kinh nghiệm, trí nhớ (nắm rõ chiến thuật, cách bày trí thạch trận) và sự quyết đoán, ông lão lái đò như một dũng tướng vượt lên phá vây và chiến thắng.
+ Vòng thứ ba, thác đá tiếp tục thay đổi chiến thuật, bố trí cửa tử hai bên và cửa sinh ở giữa. Người lái đò như một người nghệ sĩ tài hoa đầy tài năng lao vào cửa sinh đầy quyết đoán và chiến thắng kẻ thù.
- Vẻ đẹp bình dị của một người lao động:
+ Người lái đò xem chuyện chiến thắng dòng Sông Đà hung hãn là một việc phải làm trong cuộc sống lao động thường ngày.
+ Sau chặng đường vượt thác ghềnh, đến quãng sông thanh bình những người nghệ sĩ vùng sông nước ấy lại tán gẫu về những chuyện đời thường: Đêm ấy nhà đò đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và toàn bàn về chuyện cá anh vũ cá dầm xanh. Cũng chả thấy ai bàn thêm một lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua.
So sánh với một số nhân vật của Nguyễn Tuân trong các tác phẩm văn học trước Cách mạng tháng Tám để thấy được sự khác biệt trong quan niệm về người nghệ sĩ tài hoa của Nguyễn Tuân trước và sau CMT8.
- Thế giới nhân vật trước CMT8, nhất là trong “Vang bóng một thời”, Nguyễn Tuân chủ yếu đi tìm vẻ đẹp tài hoa một thời còn vang bóng, họ là những người tri thức, chữ nghĩa và thiên lương trong sáng như Huấn Cao.
- Sau CMT8, ông vẫn đi tìm cái đẹp, phẩm chất nghệ sĩ của con người. Và với Người lái đò sông Đà, để hòa chung vào không khí xây dựng xã hội mới, Nguyễn Tuân hướng ngòi bút mình đến những con người lao động bình dị, vô danh nhưng lại toát lên vẻ đẹp phi thường của người nghệ sĩ tài hoa. Đây là một khám phá mới mẻ, độc đáo nhưng lại mang hơi thở lịch sử, thời đại.
 
* Kết bài.
- Nhân vật người lái đò Sông Đà có vị trí quan trọng trong tùy bút “Người lái đò Sông Đà”. Nhân vật này trong mối quan hệ với tác giả: thể hiện phong cách của Nguyễn Tuân, chọn tiếp cận nhân vật của mình ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ.
- Trong mối quan hệ với tác phẩm, người lái đò góp phần làm nên thành công tùy bút Người lái đò Sông Đà. Trong mối quan hệ với bối cảnh lịch sử, thời đại – thời kì xây dựng xã hội mới ở miền Bắc: nhân vật phản ánh và ca ngợi quá trình chinh phục thiên nhiên, phẩm chất của con người lao động ở miền Tây Bắc Tổ quốc, mà cụ thể là trên Sông Đà.