Hãy làm sáng tỏ câu nói của Tố Hữu: Dạy Văn học, học Văn học là một niềm vui sướng lớn

Trong dạy Văn và học Văn, nhà thơ Tố Hữu đã có lời nhắn nhủ đối với các thầy cô giáo cùng các em học sinh thật sâu sắc: “Dạy Văn học, học Văn học là một niềm vui sướng lớn. Qua mỗi giờ văn học, thầy, cô giáo có thể làm rung động các em, làm các em yêu đời, yêu lẽ sống và lớn thêm một chút”.

Như chúng ta đã biết, văn học không như những môn khoa học tự nhiên khác: Toán, Lí, Hóa, Tin học,...Văn học là một bộ môn nghệ thuật. Văn học không những đáp ứng nhu cầu giải trí của con người mà còn cung cấp một lượng kiến thức khá phong phú cho chúng ta. Văn học giúp chúng ta biết yêu ghét, phân biệt phải trái; biết ca ngợi chân thiện mĩ, lên án cái độc ác xấu xa...

Vì sao nhà thơ Tố Hữu nói “Dạy Văn học, học Văn học là một niềm vui sướng lớn”?
Dạy văn học là cung cấp kiến thức văn học cho học sinh thông qua công tác truyền đạt của giáo viên chuyên ngành. Các em học sinh trong quá trình học bài hoặc tìm hiểu tác phẩm, chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn. Trong giờ học văn, thầy (cô) giáo sẽ giải thích, phân tích hoặc bình giảng một cách cặn kẽ, thấu đáo, giúp các em từ chỗ chưa hiểu hoặc hiểu ít đến chỗ hiểu cơ bản hoặc hiểu sâu sắc tác phẩm văn học ấy, Để làm được điều này, rất cần đến kinh nghiệm, năng lực của thầy (cô) giáo. Vì giáo viên và học sinh được tiếp xúc với những tác phẩm văn học đặc sắc trong và ngoài nước nên họ cảm thấy rất sung sướng. Hơn nữa, giáo viên cảm thấy tự hào bởi mình được phân công công tác trồng người, được giáo dục đàn em thân yêu, được bám trường, bám lớp, có cơ hội để thể hiện năng lực của mình... còn học sinh được tiếp thu nguồn kiến thức quý báu của nhân loại, được học làm người qua các tác phẩm văn học mà thầy cô giáo giảng dạy. Bởi vậy, các em cảm thấy hanh phúc lắm.

Tại sao “Qua mỗi giờ văn học, thầy, cô giáo có thể làm rung động các em, làm các em yêu đời, yêu lẽ sống và lớn thêm một chút.”?

Có thể nói rằng, cuộc sống đời thường khá tất bật. Chỉ có đến trường đến lớp - một môi trường sư phạm trong sáng - lại được các thầy cô giáo có năng lực và tâm huyết dìu dắt, tầm nhìn của các em học sinh được mở rộng, nên các em cảm thấy say sưa, thú vị trong giờ học văn. Càng cảm, càng thấu hiểu các tác phẩm văn học, tâm hồn các em càng dễ rung động.

Thuở còn cắp sách đến trường nghe thầy giáo đọc thơ, Trần Đăng Khoa thấy “đất trời đẹp ra”, thấy cuộc đời thật đẹp, thật đáng yêu:

Em nghe thầy đọc bao ngày
Tiếng thơ đỏ nắng, xanh cây quanh nhà
Mái chèo nghe vọng sông xa
Êm êm nghe tiếng của bà năm xưa
Nghe trăng thở động tàu dừa
Rào rào nghe chuyển cơn mưa giữa trời
Thêm yêu tiếng hát nụ cười
Nghe thơ em thấy đất trời đẹp ra.

Những học sinh có tâm hồn như Trần Đăng Khoa không phải là ít. Tâm hồn các em thơ ngây, trong trắng và đẹp lắm! Chỉ cần “những kĩ sư tâm hồn” khơi gợi đúng nguồn là các em sẽ “lớn thêm một chút”, thậm chí tâm hồn các em còn cất cánh bay cao hơn nữa.

Đã một lần, trong giờ học nâng cao kiến thức bộ môn văn dành cho học sinh lớp chuyên, em được thầy giáo giảng bài thơ sau đây của Tô Đông Pha (Tô Thức), một đại thi hào đời Tống:

Rượu kia không uống không sao say
Ngựa đi thì tấm lòng này càng đi
Em về bịn rịn đình vi
Anh nay an ủi bằng gì? Quanh côi!
Lên cao ngoái tại nương đồi
Mũ đen thấp thoáng khuất rồi lại nhô
Áo đen mỏng, lòng anh lo
Lo con ngựa ốm quanh co trăng tà
Ở đi đáng lẽ vui ca,
Tiểu đồng sửng sốt sao ta quá sầu!
Biệt li có gì lạ đâu 
Chỉ e ngày tháng dãi dầu vụt trôi,
Nhớ xưa đèn lạnh đôi hồi
Cái đêm hiu quạnh cùng gồi nghe mưa
Ý này em đã nhớ chưa?
Quan cao chức trọng say sưa làm gì.

Bài thơ miêu tả cuộc chia tay bịn rịn giữa Tô Đông Pha với em trai là Tử Do - một tiến sĩ triều gia Hựu. Tình cảm anh em của họ vô cùng thắm thiết. Tử Do đã lên yên ngựa và đi xa rồi mà Tô Đông Pha còn trèo lên cao để ngóng trông theo. Tiết trời rét lạnh, nghi đến Tử Do mặc áo lông cừu mỏng manh, đi bằng con ngựa gầy trong gió sương mà lòng dạ Tô Đông Pha xót xa. Cuộc chia tay nào mà chẳng buồn? Dù biết thế nhưng Tô Đông Pha không muốn xa cách đứa em trai thân yêu lâu ngày dài tháng. Đứng trên cao nhìn ánh trăng tàn, Tô Đông Pha bồi hồi nhớ lại những kỉ niệm xưa cùng em ngồi đối diện trước ngọn đèn, lặng lẽ đếm từng hạt mưa rơi. Mưa đêm ấy lạnh nhưng có em bên cạnh lòng Tô Đông Pha cảm thấy ấm áp. Tô Đông Pha khuyên em đừng luyến tiếc quyền cao, chức trọng, hãy sống một cuộc đời thanh bạch, hướng thượng. Bởi vậy, tiễn em đi rồi, Tô Đông Pha hãy còn lo lắng rằng em có nhớ lời anh dặn dò nhắn nhủ chăng? Thật đúng là “anh em như thể tay chân”.
Khi được thầy giảng giải, phân tích, em cảm nhận bài thơ mỗi lúc một hay hơn. Chính vì hiểu thơ, em càng yêu thích thơ hơn. Ngoài ra, lòng em vui sướng vì mình tiếp thu thêm nhiều kiến thức mới mẻ, cổ điển, độc đáo. Tâm hồn em thật sự rung động trước tình anh em cao quý của Tô Đông Pha. Em xem bài thơ ấy là một bài học hay cho em về tình huynh đệ. Điều đó không chỉ là niềm vui sướng lớn đối với em mà còn là niềm hạnh phúc vô biên của thầy em.

Trong một buổi học nâng cao khác, em lại được thầy giáo giảng cho nghe kiệt tác Số phận con người của đại văn hào Nga Xlôkhốp - người đoạt giải thưởng Nô-ben về văn học năm 1965 với bộ tiểu thuyết Sông Đông êm đềm. Kiệt tác Số phận con người gồm có ba chương: Chương I là tiểu sử của Xcôlốp từ những năm trai trẻ đến thời gian chiến tranh vệ quốc bắt đầu. Những năm nội chiến, anh tham gia Hồng quân. Nạn đói năm 1922 cả nhà chết vì đói, chỉ mình anh đi làm thuê cho Culắc nên sống sót. Xcôlốp làm nghề thợ mộc, nghề nguội rồi lấy vợ, dần dần xây dựng được một gia đình hạnh phúc, có nhà cửa, vợ hiền và ba con. Ở chương II, chiến tranh bùng nổ, Xcôlốp từ giã vợ con ra mặt trận. Anh bị phát xít bắt làm tù binh, phải chịu đựng bao sự tra tấn dã man của kẻ thù. Cuối cùng Xcôlốp chạy trốn khỏi trại tù, trở về với Hồng Quân. Về đơn vị ít lâu thì anh nhận được tin đau đớn: một quả bom của phát xít đã chôn vùi ngôi nhà cùng vợ và hai con gái của anh. Ở chương III, một hi vọng mới sưởi ấm tâm hồn giá lạnh của Xcôlốp: anh nhận được thư của người con trai lớn nay đã thành một đại úy pháo binh. Khi chiến tranh sắp kết thúc, tiến quân gần đến Béclin, Xcôlốp chờ đợi phút giây bố con gặp nhau. Và anh đã được gọi đến để nhìn mặt con lần cuối cùng, con trai anh đã bị tử trận vào ngày mồng chín tháng năm, ngày chiến thắng.

Điều mà em xúc động nhất khi được làm quen với tác phẩm này là sự đau thương mất mát của con người do chiến tranh gây ra. Khi nghe thầy giảng đến đoạn Xcôlốp trở về sau ngày hòa bình, em đã cố nén cho những giọt nước mắt chảy vào lòng. Xcôlốp đã lần lượt mất tất cả trong chiến tranh, trái tim của anh không bao giờ như xưa nữa mặc dù có bé Vania - một đứa trẻ côi cút - sưởi ấm trái tim lạnh giá của anh. Xcôlốp đã tâm sự: “Trái tim của tôi đã rệu rã lắm rồi... có khi tự nhiên nó nhói lên, thắt lên vào giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi... Hầu như đêm nào tôi cũng chiêm bao thấy người thân đã quá cố...ban ngày bao giờ tôi cũng trấn tĩnh được, không thở ra được một tiếng thở dài, một lời than vãn, nhưng ban đêm thức giấc thì gối đẫm nước mắt...”, Chiến tranh là như vậy đó! Tiếng súng đã im, bom đạn đã thôi rơi... Nhưng vết thương tâm hồn vẫn còn âm ỉ mãi, được dịp là nó tái phát đau nhói, không có sự bù đắp cũng như không có loại thuốc nào chữa khỏi.

Mặc dù giờ học đã kết thúc, thầy giáo đã rời lớp nhưng em vẫn còn nghe vãng vẳng bên tai giọng nói ấm áp, dạt dào cảm xúc của thầy.

Cũng như nhiều bài giảng khác, bài giảng về kiệt tác Số phận con người đã không những làm cho em say mê, thích thú mà còn mở ra trước mắt em một cái nhìn đồng cảm với cái nhìn mới đầy nhân bản của Xlôkhốp trong kiệt tác này nói riêng và trong văn học Xô Viết đối với chiến tranh nói chung.

Văn chương dạy bảo chúng ta rất nhiều, có ích cho tư tưởng tình cảm của chúng ta. Cuộc đời sẽ đẹp biết bao khi văn chương sống mãi mãi với thời gian và những người dạy văn học, học văn sẽ vui sướng biết bao khi được tiếp xúc, tìm hiểu một cách thường xuyên, sấu sắc với văn chương. Văn chương sẽ giúp cho chúng ta được phát triển toàn diện về nhân cách lẫn tâm hồn. Chúng ta hãy cố gắng học văn để khám phá thế giới, nâng cao sự hiểu biết về con người cũng như giữ gìn và bồi dưỡng tình cảm ngày càng trong sáng, tốt đẹp để vươn tới chủ nghĩa nhân văn.