Hình ảnh đau thương, bi tráng của đất nước trong cuộc kháng chiến chống Pháp được thể hiện rõ nét trong đoạn thơ thứ hai của bài. Với khổ thơ mở đoạn:
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu
Sự tương phản giữa tội ác của kẻ thù và tinh thần chiến đấu của nhân dân ta thể hiện như thế nào qua khổ thơ đầy hình ảnh vừa hiện thực vừa lãng mạn trên?.
Theo Nguyễn Đình Thi, những câu thơ này được viết vào một buổi chiều hành quân trong rừng đồi núi Bắc Giang. Mở đầu là từ cảm thán “Ôi” thể hiện nỗi đau đớn, xót xa của nhà thơ trước hình ảnh quê hương bị kẻ thù giày xéo:
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Hình ảnh thơ vừa cụ thể vừa khái quát, vừa thực vừa hư, có đường nét và màu sắc tương phản. Ráng chiều đỏ rực đổ xuống cánh đồng xanh trông như cánh đồng đang ứa máu: một liên tưởng độc đáo, Hình ảnh thơ có thực, nhưng mang ý nghĩa tượng trưng: kẻ thù đã làm đổ máu bao nhiêu dân lành vô tội trên khắp các miền quê, khi chúng tái xâm lược nước ta.
Dây thép gai đâm nát trời chiều
Từ con đường hành quân trên vùng đồi núi Bắc Giang, nhà thơ nhìn về đồn bót giặc trai đều theo làng xóm quê hương với những hàng rào thép gai tua tua, tưởng chừng như đâm nát cả bầu trời chiều trên quê hương.
Biện pháp nhân hóa và liên tưởng độc đáo đã gây ấn tượng mạnh mẽ về tội ác của giặc xâm lược.
Hai câu thơ mới đọc chừng như chỉ mô tả ngoại cảnh, nhưng thật ra thể hiện tâm trạng vô cùng đau xót của nhà thơ trước cảnh quê hương ta bị tàn phá, cuộc sống thanh bình của nhân dân ta bị tước đoạt, hủy hoại như lời thơ của Hoàng Cầm:
Quê hương ta từ ngày khủng khiếp
Giặc kéo lên ngùn ngụt lửa hung tàn
Ruộng ta khô
Nhà ta cháy
………………
Kiệt cùng ngõ thẳm bờ hoang
(Bên kia sông Đuống)
Từ trong đau thương uất hận, nhân dân ta vùng lên. Nông dân, công nhân, trí thức đều trở thành chiến sĩ:
Khói nhà máy cuộn trong sương núi
Kèn gọi quán văng vẳng cánh đồng
Ôm đất nước những người áo vải
Dù đứng lên thành những anh hùng
Tất cả đều có chung lí tưởng đánh đuổi giặc thù ra khỏi quê hương thân yêu. Đêm đêm, họ ngước nhìn những vì sao lấp lánh trên bầu trời mà nhớ người thân, nhớ đến ánh mắt người yêu đang dõi theo từng bước gian khổ của họ trên đường hành quân:
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu
Nghệ thuật sử dụng từ láy nung nấu, bồn chồn rất đạt, kết hợp với hình ảnh đã nói lên động cơ chiến đấu của người chiến sĩ: tình cảm yêu nước chung của cả dân tộc hòa vào tâm tình riêng của người chiến sĩ. Chính sự kết hợp hài hòa hai loại tình cảm chung và riêng đó đã tạo nên sức mạnh và niềm tin rạng rỡ:
Trán cháy rực nghĩ trời đất mới
Lòng ta bát ngát ánh bình minh
Ý kiến bạn đọc
Những tin cũ hơn