Sức sống mãnh liệt của con người Việt Nam qua văn học.

Sống vững chãi bốn ngàn năm sừng sững
Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa
Trong và thực, sáng hai bờ suy tưởng
Sống hiên ngang mà nhân ái, chan hoà

Sảng khoái biết bao! Tự hào biết bao! trong tâm trí ta bỗng cuồn cuộn đổ về dòng lịch sử bốn ngàn năm của dân tộc. Bừng sáng trong tâm hồn bốn ngàn năm của cha ông với những chiến công dựng nước và giữ nước, với trời bể ân tình thuỷ chung như nhất, yêu thương đùm bọc nhau của những con người quen đứng đầu sóng gió. Chống lại mọi thế lực thù địch để giành lấy quyền sống, quyền được làm người.

Qua bao phong ba của lịch sử, dân tộc ta đã thể hiện một sức sống mãnh liệt: Lưng đeo gươm, tay mềm mại đuốc hoa. Bên cạnh ý chí độc lập dân tộc, bao giờ cũng sẵn sàng giáng sấm sét vào đầu kẻ thù, chúng ta còn một tấm lòng yêu, tấm lòng yêu này tiếp thêm sức mạnh cho ý chí ấy và là khởi nguồn cho chúng ta tạo nên một nền văn học tuyệt vời. Văn học dân tộc là một thứ máu của tổ quốc. Dòng máu văn học ấy chảy trong lòng dân tộc ta suốt chiều dài lịch sử, quạ biết bao thác ghềnh và thấm vào tâm hồn chúng ta hôm nay với một sức sống rạo rực mãnh liệt. Yêu biết bao nền văn học ấy, nền văn học mà nội dung cũng như hình thức đều chứng tỏ sức sống, sự vươn lên của con người Việt Nam.

Sức sống ấy bắt đầu bằng tình yêu đất nước, yêu thiên nhiên vô cùng tha thiết va trong sáng. Mỗi mảnh đất quê hương chúng ta đều mang hơi thở cuộc sống của  những ngày cha ông gian khổ khẩn hoang vỡ đất. Con người Việt Nam đổ mồ hôi, xương máu, gắn chặt tâm hồn mình với mảnh đất thiêng liêng ấy. Thiên nhiên đất nước giàu đẹp nhưng cũng lắm thử thách theo mỗi bước đi lên của con người Việt Nam. Mặc dù vậy, tình ta yêu đời, tình ta yêu cuộc sống vẫn là âm hưởng chủ đạo ngày ngày vang lớn trong cuộc sống. Gian khổ mấy cũng vui được, cái vui vừa ngời chói, vừa trong sáng lạ lùng:

Hỡi cô tát nước bên đàng
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi.

Vẻ đẹp thiên nhiên, vẻ đẹp của lòng người quyện vào nhau trong câu ca dao mượt mà, khơi lên và chảy trong lòng ta một sức sống vừa dịu dàng, vừa rạo rực, mãnh liệt. Con người Việt Nam yêu lao động, biết quý vô cùng những giọt mồ hôi mình đổ ra để chắt chiu xây dựng cuộc sống. Những đồng cam cộng khổ vất vả hàng ngày đã sớm gắn bó con người Việt Nam thành một khối thương yêu đùm bọc lẫn nhau:

Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng.

Tình thương ấy là một trong những cội nguồn của sức sống con người Việt Nam. Tình thương ấy tạo nên sức mạnh đoàn kết giúp con người Việt Nam chiến thắng thiên nhiên. Truyền thuyết Sơn Tinh thắng Thủy Tinh mấy ngàn năm rồi vẫn còn sống trong lòng dân tộc, vang dội sức mạnh của những con người đội đá lấp sông, chặn lũ. Đoàn kết là sức mạnh, là sức sống không có một thế lực nào có thể hủy diệt được của nhân dân ta.

Vừa chống thiên nhiên, cha ông ta lại phải không ngừng chống giặc ngoại xâm. Lịch sử dân tộc là lịch sử của những năm tháng con người Việt Nam đem máu xương của mình bảo vệ độc lập dân tộc. Con người Việt Nam được tôi luyện và lớn lên không ngừng với những cuộc chiến đấu chống ngoại xâm dai dẳng và quyết liệt. Buổi cha ông dựng nước cũng chính là buổi cha ông giữ nước. Những bàn tay biết cầm cái cuốc, cái cày vỡ đất ấy cũng chính là những bàn tay vô cùng kiên quyết, biết cầm vũ khí đánh giặc để bảo vệ vững chắc thành quả lao động của mình. Câu chuyện Thánh Gióng làm sống mãi trong tâm trí mỗi người Việt Nam ý chí quyết chiến, quyết thắng quân xâm lược. Từ lòng yêu nước, con người Việt Nam nảy sinh lòng căm thù giặc cướp nước. Đến một lúc nào đó, lòng căm thù ấy bùng lên, con người Việt Nam vụt trở mình lớn dậy cùng với hình tượng Thánh Gióng, cùng cây tre quê hương xung phong diệt giặc.

Sức mạnh của lòng yêu nước, của chí căm thù là sức mạnh vô địch. Sức mạnh ấy bắt nguồn từ Thánh Gióng xa xưa và cuồn cuộn chảy trong mạch nguồn dân tộc làm nên một sức mạnh nội tại mãnh liệt không ngừng tăng thêm, lớn lên mãi. Mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, sức mạnh của tình yêu và lòng căm thù ấy lại bùng lên, trang sử dân tộc lại ngời chói những chiến công hiển hách. Lịch sử những cuộc chiến đấu bảo vệ tổ quốc đã sớm hình thành trong tâm trí con người Việt Nam một sự thống nhất. Truyền thuyết đẹp về chín mươi chín con voi quay đầu về mộ tổ vua Hùng, một con không chịu chầu liền bị chém cụt đầu đã chứng minh hùng hồn chân lí đó. Sự thống nhất, đoàn kết đối với dân tộc ta không những là quy luật mà còn là kỉ luật nữa. Sự thống nhất vững bền ấy mang sức sống mãnh liệt của con người Việt Nam.

Văn học dân gian có một câu ngạn ngữ được coi như một phương châm sống: “Giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh” . Cha ông chúng ta mỗi khi thấy vó ngựa của quân thù khua ngoài biên ải thì “tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa, chỉ căm tức rằng chưa xả thịt, lột da nuốt gan, uống máu quân thù...” Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn), ngay đêm canh cánh ý chí giết giặc cứu nước:

Thù nước chưa xong đầu đã bạc
Bao độ mài gươm bóng nguyệt tà
(Đặng Dung)

Núi sông ta đã từng rung chuyển bởi tiếng hô “Quyết chiến” của các bô lão tại điện Diên Hồng và ý chí “Sát Thát”, hào khí Đông A như một dòng máu, một sức sống dâng lên suốt chiều dài lịch sử dân tộc. Nghĩa quân Lam Sơn ngày nào đã tiến hành một cuộc kháng chiến vô cùng gian khổ, đã mang dũng khí của cả dân tộc đạp bằng mọi gian nguy:

Khí Linh Sơn lường hết mấy tuần,
Khí Khôi Huyện quân không một đội.
(Bình Ngô đại cáo)

Để đi đến ngày toàn thắng, giang sơn thu về một mối.

Sức sống của niềm tin vào chiến thắng ở ngày mai luôn xốc con người Việt Nam vượt qua mọi trở lực tàn bạo của quân thù. Chúng ta đánh giặc bằng tất cả sức mạnh của sông núi, của truyền thống lịch sử. Mọi sức mạnh, mọi tiềm lực của đất nước đều được huy động ra mặt trận. Chúng ta yêu sự sống và sự sống ấy là sức mạnh, là sức sống của chúng ta. Văn học dân tộc đã lưu lại cho con cháu mai sau hình ảnh rất đẹp của những người áo vải chân không mang tình yêu và lòng căm thù xông lên giết giặc. Đây chính là hình ảnh những nghĩa sĩ trong những ngày đầu tiên chiến đấu chống Pháp ở Nam Bộ được nhà thơ mù yêu nước Nguyễn Đình Chiểu khắc họa trong tác phẩm nổi tiếng: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc:

Ngoài cật có một manh áo vải, nào đợi mang bao tấu, bầu ngòi;
Trong tay cầm một ngọn tầm vông, chi nài sắm dao tu, nón gõ.
Hỏa mai đánh bằng rơm con cúi, cũng đốt xong nhà dạy đạo kia;
Gươm đeo dùng bằng lưỡi dao phay, cũng chém rớt đầu quan hai nọ.

Sức bật ấy là sức bật của lòng căm thù, của tình yêu tổ quốc thiết tha. Mỗi lần đọc lên, sống với hình ảnh ấy, chúng ta cảm thấy một sức mạnh đang thôi thúc ta, cuồn cuộn đẩy ta tới trước.

Qua văn học, sức sống ấy không những chỉ thể hiện trong nội dung tác phẩm mà còn rung lên mãnh liệt, sảng khoái ở ngay hình thức thể hiện.

Dân tộc ta, văn học ta, trước mọi mưu mô đồng hóa của kẻ thù, vẫn giữ cho mình một sắc thái riêng biệt, hết sức độc đáo. Chống lại dã tâm đồng hóa bằng chữ Hán của bọn phong kiến phương Bắc, cha ông ta đã sáng tạo một nền văn học chữ Nôm phát triển khá rực rỡ kết tinh bằng một Truyện Kiều bất hủ. Những văn thơ lục bát của dân tộc Việt Nam vượt qua mọi phong ba của lịch sử, mọi ảnh hưởng của các thể thơ Trung Quốc, vẫn giữ được nét uyển chuyển đáng yêu của con người Việt Nam. Mỗi chúng ta đều lớn lên với tiếng ru của các làn điệu dân ca, những câu ca dao của mẹ. Qua một chặng đường lịch sử gian khổ, nền văn học của dân tộc với bản sắc dân tộc đậm đà là một trong những minh chứng hùng hồn khẳng định sức sống mãnh liệt của Con người Việt Nam.

Chúng ta, tự hào có ông cha anh hùng, đồng thời cũng tự hào kế tục xứng đáng truyền thống anh hùng đó. Sức sống mãnh liệt của dân tộc chảy theo dòng lịch sử đã gặp được sự cộng hưởng vĩ đại trong ngày hôm nay khi chúng ta có Đảng. Từ trong đêm đen nô lệ. Đảng đã ra đời, chói ngời ánh sáng chân lí với một sức mạnh mới. Tư tưởng Mác-Lênin đã làm nên cấp số nhân kì diệu cho sức sống mãnh liệt của dân tộc. Dân tộc đã chuyển mình theo Đảng, tạo nên một sức sống mới, một sức mạnh mới. Tiêu biểu cho sức sống của dân tộc trên con đường tìm đến với chủ nghĩa Mác-Lênin là Bác Hồ kính yêu. Bác là người kế thừa sức sống mãnh liệt của cha ông, nâng nó lên với tầm cao thời đại. Trong đêm dài nô lệ của dân tộc, Bác đã ra đi, nhân danh đau thương của dân tộc, nhân danh tình yêu, nhân danh công lí, Quyết tìm đường cứu nước.

Tổ quốc với biết bao đọa đày, khổ nhục là điều ưu tư, trăn trở canh cánh ngày đêm trong tâm hồn Bác. Vị lãnh tụ của dân tộc đã trải qua những ngày chiến đấu gian khổ. Người sống chiến đấu, lao động trong hàng ngũ những anh em đồng chí đủ màu da:

Có nhớ chăng, hỡi gió rét thành Ba Lê?
Một viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa băng giá
Và sương mù thành Luân Đôn, người có nhớ
Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya?
(Chế Lan Viên)

Khi gặp được chủ nghĩa Mác-Lê nin, Bác đã thắp lên triệu triệu niềm tin cho đồng bào, Bác đã chiến thắng mọi gian nguy, vượt qua tù đày để trở về cùng dân tộc. Ánh sáng chủ nghĩa Mác-Lênin theo Bác trở về chiếu sáng Tổ quốc, tỏa đến đâu, bóng tối thực dân bị đẩy lùi đến đó. Sức sống của dân tộc cuồn cuộn lớn dậy cùng với lớp lớp chiến sĩ cộng sản hăng hái dấn thân vào con đường cách mạng. Cái thế đi lên ấy không có một sự đàn áp nào của thực dân Pháp có thể ngăn lại được. Sức sống, sức quật khởi ấy bùng nổ dữ dội trong lòng xã hội thực dân, làm lung lay, và cuối cùng, lật đổ nhào cả cái chế độ tàn bạo ấy. Sức sống dân tộc trào dâng, cuồn cuộn sinh lực vào một ngày tháng Tám lịch sử.

Ngực lép bốn ngàn năm, trưa nay cơn gió mạnh
Thổi phồng lên. Tim bỗng hoá mặt trời

Cả dana tộc đang lắng nghe Tuyên ngôn Độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trời từ nay là của ta, đất từ nay là của ta. Ôi sung sướng thay ước mơ ngàn năm của cha ông đã được con cháu hôm nay thực hiện. Đảng chúng ta bẻ xiềng gông cho dân tộc, đau khổ những giọt nước mắt cho những người như chị Dậu, anh Pha. Cái bi kịch của một thời đã chà đạp, hủy diệt nhân phẩm của những người khốn khổ như Chí Phèo không còn nữa. Cánh cửa của tương lai đã mở, sức sống muôn đời mãnh liệt của cha ông lại theo chúng ta vào trận chiến đấu mới xây lại đời mình.

Nhưng kẻ thù vẫn còn, đế quốc Pháp, rồi đế quốc Mĩ lại điên cuồng nhảy xô vào cuộc sống của dân ta. Chưa lành những vết thương hôm qua, cả dân tộc lại phải buộc cầm súng tự vệ. Chúng ta muốn hoà bình, chung ta đã nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới vì chúng quyết cướp nước ta một lần nữa. Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ. Lời kêu gọi của Bác Hồ vang khắp núi sông và những đoàn quân vệ quốc lên đường, cả dân tộc chúng ta ra trận.

Chúng ta đã bao vây quân thù bằng thế trận chiến tranh nhân dân kì diệu. Những năm tháng kháng chiến chống Pháp vô cùng gian khổ, nhưng chúng ta đã tiến công kẻ thù bằng tất cả những gì có thể tiến công được. Sức sống dân tộc trỗi dậy mãnh liệt. Tất cả vũ khí mà ta chế tạo hay giật từ tay kẻ thù, đều phát huy tác dụng đến cao độ nhờ ý chí sắt đá, quyết đánh và quyết thắng. Đó là sức mạnh của chúng ta, ý chí chiến đấu của người Vệ quốc ngời sáng lên qua nhiều vần thơ.

Lũ chúng tôi
Bọn người tứ xứ
Gặp nhau hồi chưa biết chữ
Quen nhau từ buổi “một, hai”
Súng bắn chưa quen
Quân sự mươi bại
Lòng vẫn cười vui kháng chiến
Lột sắt đường tàu
Rèn thêm dao kiếm
Áo vai chân không
Đi lùng giặc đánh
(Nhớ - Hồng Nguyên)

Gian khổ thì nhiều, nhưng sức sống và lòng lạc quan của ta là vô tận. Vượt qua những chặng đường hành quân vắt với sương, ngô bung, xôi nhạt, nước lưng bương, cứ khi đêm đến, vào một nhà dân, hạ ba lô lên bếp lửa thì mỗi ngày như được kết thúc bằng một niềm vui. Sức sống của con người Việt Nam kháng chiến thật là kì diệu.

Rồi những năm tháng đánh Mĩ cứu nước ngời chói trong lòng ta những chiến công và niềm tự hào vô hạn. Bót đồn thù đè nặng bóng tối quê hương ta, người phụ nữ miền Nam căm thù quân giặc, thề “còn cái lai quần cũng đánh” (Người mẹ cầm súng - Nguyễn Thi). Chủ nghĩa anh hùng cách mạng đi vào máu thịt, vào đời sống hàng ngày của nhân dân miền Nam. Cách sống của chị Út Tịch cũng là phương thức sống của nhân dân ta, biểu hiện một sức sống tuyệt vời, vượt lên mọi bạo lực của quân thù. Triệu tấn bom không dập tắt được tiếng hát của chúng ta trên đường Trường Sơn, tình người Việt Nam sáng ngời trong lửa đạn:

Có nơi đâu trên trái đất này
Người vẫn ngọt ngào qua muôn nỗi đắng cay
Sống chết từng giây mưa bom bão đạn
Lòng nóng bỏng căm thù vẫn mát tươi tình bạn

Một người nước ngoài nói: “Nếu người Việt Num thua đế quốc, thì cả loài người sụp đổ”. Câu nói ấy khẳng định sức mạnh, sức sống của chúng ta. Bên mâm pháo bắn máy bay Mĩ, vẫn thắm tươi một cành đào (Hà Nội ta đánh Mĩ giỏi – Nguyễn Tuân). Triệu tấn bom đạn không cản được sức sản xuất ở các nhà máy chúng ta:

Súng vẫn rền vang, bay vẫn xây
Cuộc đời chúng ta dựng hai bờ dãy
Bể sâu địa đạo bên chân móng
Quang đãng bề cao lộng gió mây.

Cảm ơn Đảng đã dẫn dắt chúng ta chiến đấu và xây dựng. Sức sống của dân tộc trong lòng thời đại hôm nay mãnh liệt hơn bao giờ hết. Sức sống ấy bắt nguồn từ tình yêu Tổ quốc, từ ý thức độc lập tự chủ. Cha ông chúng ta xây dựng nên một nước Việt Nam tràn trề sức sống, chúng ta sẽ đưa đất nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Ngời lên, cuộn dâng trong ta hôm nay sức sống con người Việt Nam qua bốn ngàn năm lịch sử. Chúng ta sẽ mang sức sống ấy cùng Đảng đi xa, bay xa hơn nữa. Một ngày mai huy hoàng đang chờ đón chúng ta.