Trả lời câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 9 trang 95

а. Hướng dẫn tìm hiểu

Đọc kĩ 6 câu thơ đầu. Chú ý cách tác giả miêu tả không gian trong từng câu thơ. Qua không gian được miêu tả có thể nhận biết gì về tâm trạng nàng Kiều.

b. Gợi ý trả lời

Kiều ở lầu Ngưng Bích là đoạn trích nói về sự việc Kiều bị Mã Giám Sinh lừa, rơi vào tay Tú Bà. Kiều tự vẫn nhưng được cứu sống. Tú Bà đưa Kiều ra lầu Ngưng Bích với lời hứa đợi Kiều bình phục sẽ gả cho một người chồng tử tế, nhưng thực chất Tú Bà lừa gạt Kiều, rắp tâm thực hiện âm mưu mối.

Đoạn trích miêu tả tâm trạng buồn đau, nhớ nhà, nhớ quê, nhớ người yêu của Kiều.

Bốn câu thơ đầu là bức tranh thiên nhiên thấm đẫm tâm trạng cô đơn của Kiều. Không gian ở lầu Ngưng Bích được miêu tả mơ rộng ra theo chiều rộng, chiều xa, và chiều cao, tất cả đều được nhìn qua con mắt của nhân vật.

Thiên nhiên ở đây mênh mông, hoang vắng không có một bóng dáng con người, không có một tiếng động, chỉ có “non xa” và “tấm trăng gần”. Kiều ngồi trên lầu cao nhìn về phía trước mặt chỉ thấy dãy núi xa và mảnh trăng như cùng ở trong một bức tranh, một vòm trời. Bốn bề là không gian mênh mông hiu quạnh như vô tận, thưa thớt, chỉ có những đụn cát vàng kéo dài, những bụi hồng sắc đỏ.

Bốn bề bát ngát xa trông 
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.

Bát ngát bốn bề nhưng chỉ có những dãy núi xa cô độc, vầng trăng trên cao cũng xa tận trên đỉnh núi, vài cồn cát, bụi cây thưa thớt... đã vẽ nên một không gian mênh mông hoang vắng, hiu quạnh không có màu sắc sự sống, không khí ảm đạm vô cùng. Trong không gian đó, thời gian ngày lại đêm chầm chậm trôi, trời sáng ngắm mây, đêm khuya tâm sự cùng ánh đèn, cùng nỗi buồn “bẽ bàng” cô đơn.

Trong cái không gian và thời gian mênh mông ấy, Thuý Kiều bé nhỏ, cô đơn, buồn tủi, bẽ bàng, một mình đối diện với chính nỗi tủi nhục của người con gái lưu lạc: “Nửa tỉnh nửa cảnh như chia tấm lòng”.

Bức tranh thiên nhiên lầu Ngưng Bích trải rộng, êm đềm, có non xa, trăng gần nhưng buồn và tĩnh lặng. Cảnh vật cũng như đồng cảm với nỗi buồn, nỗi cô đơn của người con gái nơi đất khách quê người. “Nửa tỉnh nửa cảnh như chia tấm lòng”. Do đó, bức tranh thiên nhiên dường như nhuốm màu sắc tâm trạng của Thuý Kiều.