Giải Công dân 7 sách Chân trời sáng tạo, bài 8: Phòng, chống bạo lực học đường

* Mở đầu
Câu hỏi trang 41. Theo em, những bạn học sinh trong bức tranh dưới đây có những hành vi nào chưa phù hợp? Vì sao?
Trả lời:
- Những bạn học sinh trong bức tranh có những hành vi nào chưa phù hợp là:
+ Một bạn nam đã đánh đập bạn, vứt cặp của bạn và còn đe dọa đối với bạn nữ bằng lời nói.
+ Bạn nam khác thì cầm điện thoại chụp lại những hành động đó.

Khám phá 1. Em hãy quan sát các bức tranh sau và thực hiện yêu cầu.

Yêu cầu:
- Em hãy nêu tên các hành vi bạo lực học đường trong các bức tranh trên.
- Nêu các nguyên nhân của hành vi bạo lực học đường.
Trả lời:
- Các hành vi bạo lực học đường trong các bức tranh trên:
+ Tranh 1: Đe dọa, chặn đường người khác.
+ Tranh 2: Trêu người khác.
+ Tranh 3: Bắt nạt trong trường học.
+ Tranh 4: Xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác.

- Nguyên nhân của hành vi bạo lực học đường:
Nguyên nhân khách quan:
+ Thiếu đi sự quan tâm, dạy dỗ từ gia đình.
+ Ảnh hưởng của các trò chơi điện tử .
+ Ảnh hưởng của môi trường xã hội không lành mạnh.
Nguyên nhân chủ quan:
+ Thường xuyên chơi với những bạn xấu.
+ Đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi học sinh.
+ Thiếu kĩ năng sống.

Khám phá 2. Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

- Theo em, hành vi của T có phải là bạo lực học đường không? Vì sao?
- Những biểu hiện nào của bạo lực học đường được đề cập trong câu chuyện trên?
- Bạo lực học đường gây ra những hậu quả gì cho N?
Trả lời:
- Theo em, hành vi của T là bạo lực học đường. Bởi vì dù những lời nói dù trực tiếp hay gián tiếp trên mạng xã hội cũng làm cho người khác trở nên lo lắng, sợ hãi, cảm thấy xấu hổ, được xem là hành vi xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm của người khác.
- Những biểu hiện của bạo lực học đường trong câu chuyện trên là:
+ T lên mạng xã hội đặt điều nói xấu N.
+ T rủ các bạn không chơi với N.
- Ảnh hưởng của bạo lực học đường gây ra cho N là: N cảm thấy lo lắng, buồn bã.

Khám phá 3. Em hãy các thông tin sau và trả lời câu hỏi



Trả lời:
- Biện pháp hỗ trợ người học có nguy cơ bị bạo lực học đường:
+ Phát hiện kịp thời người học có hành vi gây gổ, có nguy cơ gây bạo lực học đường; người học có nguy cơ bị bạo lực học đường.
+ Đánh giá mức độ nguy cơ, hình thức bạo lực có thể xảy ra để có biện pháp ngăn chặn, hỗ trợ kịp thời.
+ Thực hiện tham vấn, tư vấn cho người học có nguy cơ bị bạo lực và gây ra bạo lực nhằm ngăn chặn, loại bỏ nguy cơ xảy ra bạo lực.
- Biện pháp can thiệp khi xảy ra bạo lực học đường:
+ Đánh giá sơ bộ về mức độ tổn hại của người học, đưa ra nhận định về tình trạng hiện thời của người học.
+ Thực hiện ngay các biện pháp trợ giúp, chăm sóc y tế, tư vấn đối với người học bị bạo lực; theo dõi , đánh giá sự an toàn của người bị bạo lực.
+ Thông báo kịp thời với gia đình người học để phối hợp xử lý; trường hợp vụ việc vượt quá khả năng giải quyết của cơ sở giáo dục thì thông báo kịp thời với cơ quan công an, Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn và các cơ quan liên quan để phối hợp xử lí theo quy định của pháp luật.

- Người ở độ tuổi vị thành niên sẽ bị xử lí khi gây ra bạo lực học đường như sau:
+ Cảnh cáo được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính không nghiêm trọng, có tình tiết giảm nhẹ và theo quy định thì bị áp dụng hình thức xử phạt cảnh cáo hoặc đối với mọi hành vi vi phạm hành chính do người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuối thực hiện.
+ Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
+ Người chưa đủ 15 tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bối thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu.

Khám phá 4. Em hãy đưa ra những cách ứng xử phù hợp cho các tình huống sau:



Trả lời:
- Tình huống 1:
+ Nếu là thành viên của đội thắng, em sẽ: ăn mừng một cách khiêm tốn, và đề nghị xem xét lại nếu đội thua mong muốn xử lí pha bóng phạm lỗi.
+ Nếu là thành viên của đội thua, em sẽ: trình bày lại với trọng tài và đội thắng về pha phạm lỗi đó để sau này trọng tài có thể bắt chính xác hơn, chúc mừng đội chiến thắng.

- Tình huống 2:
+ Nhận về hành vi của các bạn: các bạn đang bắt nạt một bạn khác, đó là một hành vi xấu và cần được xử lí nghiêm minh và nó không nên xảy ra ở trường học.
+ Nếu là N, em sẽ: kêu mọi người và chạy lại can ngăn các bạn đó, sau đó sẽ trình bày vấn đề với thầy cô và người lớn để giải quyết giúp bạn.

- Tình huống 3:
Nếu là bạn thân của N và tình cờ biết chuyện thì em sẽ an ủi, động viên bạn hãy vui lên, không nên để ý những lời nói xung quanh và khuyên bạn nên báo với thầy cô để giải quyết vấn đề trên.

Luyện tập 1. Em hãy tranh luận cùng bạn về những ý kiến sau:
a) Chế giễu bạn trên mạng xã hội hay qua tin nhắn không phải là bạo lực học đường.
b) Tuyên truyền phòng, chống bạo lực học đường là hành động cần được thực hiện quyết liệt.
c) Tuyên truyền, vận động phòng chống bạo lực học đường là nhiệm vụ của người lớn, không phải của học sinh.
d) Thông báo cho người thân và bạn bè biết mình bị bạo lực học đường là yếu đuối.
e) Để không bị lôi kéo tham gia bạo lực học đường, chúng ta cần thẳng thắn từ chối các lời rủ rê và biết cách giữ bình tĩnh, tự chủ khi gặp các mâu thuẫn, xung đột.
f) Tham gia cổ vũ cho bạo lực học đường không vi phạm pháp luật vì không trực tiếp tham gia vào hành vi ấy.
Trả lời:
- Đồng ý với các ý kiến:
a) Chế giễu bạn trên mạng xã hội hay qua tin nhắn không phải là bạo lực học đường.
Bởi vì dù là trực tiếp hay gián tiếp thì vẫn sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần của người khác.

b) Tuyên truyền phòng, chống bạo lực học đường là hành động cần được thực hiện quyết liệt.
Bởi vì tuyên truyền phòng, chống bạo lực học đường sẽ giúp nhiều người biết được cách chống lại các hành động bạo lực học đường, ngăn chặn những bạn có ý định bạo lực học đường.

e) Để không bị lôi kéo tham gia bạo lực học đường, cần thẳng thần từ chối các lời rủ rê và biết cách giữ bình tĩnh, tự chủ khi gặp các mâu thuẫn, xung đột.
Bởi vì cần tránh xa các lời rủ rê, bình tĩnh giải quyết mâu thuẩn để tránh vấn đề đi quá xa dẫn đến bạo lực học đường.

- Không đồng ý với các ý kiến:
c) Tuyên truyền, vận động phòng chống bạo lực học đường là nhiệm vụ của người lớn, không phải của học sinh.
Bởi vì việc tuyên truyền, vận động phòng chống bạo lực học đường là của tất cả mọi người bao gồm cả học sinh, người lớn, thầy cô giáo trong nhà trường.

d) Thông báo cho người thân và bạn bè biết mình bị bạo lực học đường là yếu đuối.
Bởi vì khi bị bạo lực học đường cần phải báo ngay cho người người thân và bạn bè để giải quyết luôn, tránh tình trạng kéo dài.

f) Tham gia cổ vũ cho bạo lực học đường không vi phạm pháp luật vì không trực tiếp tham gia vào hành vi ấy.
Bởi vì tham gia cổ vũ cho bạo lực học đường là gián tiếp thực hiện bạo lực học đường.

Luyện tập 2. Em hãy cùng bạn thảo luận để ứng phó với các trường hợp sau:
Trả lời:
- Trường hợp a: không đồng ý. Em sẽ nhanh chóng tránh xa việc làm đó và báo ngay cho giáo viên để ngăn chặn và xử lý.
- Trường hợp b: không đồng ý, khuyên các bạn không nên có hành động như vậy vì mỗi người có một đặc điểm riêng không ai giống ai, hãy tôn trọng người khác cũng như tôn trọng bản thân mình.
- Trường hợp c: không đồng ý, nhanh chóng bỏ chạy về nhà kể cho mẹ biết, báo cho giáo viên chủ nhiệm để xử lí.
- Trường hợp d: bình tĩnh, mạnh dạn về nhà kể cho mẹ biết, báo cho giáo viên chủ nhiệm để nhanh chóng ngăn chặn hành động đó.

Luyện tập 3. Em hãy đọc và sắp xếp các hành động sau theo trình tự trước, trong và sau khi xảy ra bạo lực học đường.
a) Báo ngay cho người lớn để xử lí kịp thời tình huống mâu thuẫn mới phát sinh nhằm tránh xảy ra bạo lực học đường.
b) Bỏ chạy khỏi vị trí nguy hiểm có thể xảy ra bạo lực học đường, kêu cứu để thu hút sự chú ý của mọi người.
c) Hoà giải nhằm xử lí các mâu thuẫn học đường trên tinh thần dân chủ, tôn trọng.
d) Thành thật kể với người lớn những chuyện đáng tiếc có liên quan đến bạo lực học đường đã xảy ra để nhận được sự giúp đỡ.
e) Sử dụng một số thế võ tự vệ (nếu biết) để đảm bảo an toàn cho bản thân.
f) Lập tức kiểm tra y tế nếu có những biểu hiện bất thường về cơ thể hoặc sức khoẻ (đau, nhức, bám,...) sau khi bị bạo lực học đường.
Trả lời:
Sắp xếp các hành động theo trình tự trước, trong và sau khi xảy ra bạo lực học đường như sau:
1. Sử dụng một số thế võ tự vệ (nếu biết) để đảm bảo an toàn cho bản thân.
2. Bỏ chạy khỏi vị trí nguy hiểm có thể xảy ra bạo lực học đường, kêu cứu để thu hút sự chú ý của mọi người.
3. Thành thật kể với người lớn những chuyện đáng tiếc có liên quan đến bạo lực học đường đã xảy ra để nhận được sự giúp đỡ.
4. Lập tức kiểm tra y tế nếu có những biểu hiện bất thường về cơ thể hoặc sức khoẻ (đau, nhức, bám,...) sau khi bị bạo lực học đường.
5. Hoà giải nhằm xử lí các mâu thuẫn học đường trên tinh thần dân chủ, tôn trọng.
6. Báo ngay cho người lớn để xử lí kịp thời tình huống mâu thuẫn mới phát sinh nhằm tránh xảy ra bạo lực học đường.

Luyện tập 4. Em hãy kể lại một tình huống mâu thuẫn của bạn bè mà em từng chứng kiến, từ đó đưa ra giải pháp phù hợp nhằm tạo môi trường học đường an toàn, lành mạnh.
Trả lời:
- Tình huống: trong lúc đi học về em thấy bạn Lan đang bị một anh khóa trên bắt nạt. Lúc đó, Lan nhanh chóng nhờ anh của mình đánh trả, cuối cùng cả 2 cùng bạn đánh nhau.
- Giải pháp:Lan nên bỏ chạy về nhà báo với cha mẹ và báo cáo lại sự việc cho giáo viên chủ nhiệm để nhanh chóng ngăn chặn vấn đề này tiếp diễn chứ không nên nhờ một người khác đánh trả, như vậy chuyện sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn.

Vận dụng 1. Em hãy thiết kế và trang trí thông điệp về phòng, chống bạo lực học đường bằng các hình thức: vẽ, xé dán tranh,... và trình bày cho cả lớp cùng xem.
Trả lời:


Vận dụng 2. Em hãy hợp tác cùng bạn để xây dựng kịch bản và sắm vai trước lớp một tiểu phẩm về phòng, chống bạo lực học đường.
Trả lời:
- Kịch bản:
+ Sau khi làm bài kiểm tra, Huy nhanh chóng đến nhà xe và ra về. Vừa đi ra khỏi cổng trường thì thấy Hưng đã đứng đợi mình ở đó.
+ Hưng nhanh chóng chặn lại xe của Huy và nói: “Sao trong giờ thi, tao hỏi mà mày không chỉ đáp án cho tao. Mày muốn ăn đòn hả”?
+ Huy sợ hãi rồi trả lời lí nhí: Chúng mình không được gian lận khi làm bài kiểm tra.
+ Thấy Huy nói thế, Hưng hằn giọng nói tiếp: Mày thích ăn đòn đúng không?
+ Rồi cố tình vung tay định đánh Huy. Huy thấy thế liền giơ tay chống trả. Thấy bác bảo vệ đang chuẩn bị khóa cổng trường ở đằng xa, Huy liền hét lớn: Bác ơi giúp cháu với.
+ Bác bảo vệ nghe thấy tiếng gọi liền quay đầu lại thì thấy đang có người đánh nhau, bác liền chạy đến và ngăn cản. Bác nói: Học sinh lớp nào mà lại đánh nhau ở đây.
+ Huy trả lời: Cháu học sinh lớp 7A, bị bạn chặn lại rồi dọa đánh.
+ Bác bảo vệ nghe thấy thế rồi yêu cầu Huy và Hưng về phòng bảo vệ rồi gọi ngay cho cô chủ nhiệm.
+ Một lát sau, cô Hoa chủ nhiệm đến. Cô hỏi: Hai bạn trình bày cho cô lí do tại sao lại đánh nhau?
+ Huy và Hưng lần lượt kể lại sự việc.
+ Cô Hoa chỉ ra lỗi sai của Hưng và yêu cầu Hưng viết bản kiểm điểm.
+ Hưng nhận thấy lỗi sai của mình liền xin lỗi cô và Huy.