I. Nguyên nhân dẫn đến chiến tranh
Câu hỏi. Em hãy cho biết tình hình các nước đế quốc cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX?
Sự phát triển không đồng đều của chủ nghĩa tư bản cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX đã làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các đế quốc: một số nước đi vào con đường chủ nghĩa tư bản muộn, phát triển nhanh nhưng ít thuộc địa. Các đế quốc “già” tốc độ phát triển chậm lại nhưng chiếm phần lớn thuộc địa, vì thế mâu thuẫn giữa các đế quốc về thuộc địa trở nên gay gắt => những cuộc chiến tranh giành giật thuộc địa đã diễn ra.
Câu hỏi. Nguyên nhân dẫn đến chiến tranh thế giới thứ nhất?
Mâu thuẫn giữa dê quốc vói đế quốc trò nên vô cùng sâu sắc dẫn đến hình thành hai khối quân sự đối địch nhau (khối Liên minh gồm Đức, Áo - Hung, Thổ Nhĩ Kì. Khối Hiệp ước gồm Anh, Pháp, Nga). Mâu thuẫn về vấn đề thị trường và thuộc địa là mâu thuẫn lớn nhất giữa các đế quốc. Hai khối tích cực ráo riết chạy đua vũ trang và tích cực chuẩn bị chiến tranh. Trong đó Đức là nước hung hãn nhất.
Câu hỏi. Vì sao các nước đế quốc ráo riết chuẩn bị chiến tranh?
Mong muốn thanh toán đối thủ dể chia lại thuộc địa.
Câu hỏi. Duyên cớ nào làm bùng nổ chiến tranh?
Tình hình căng thẳng ở Ban-căng trong những năm 1912-1913 đã tạo cơ hội cho chiến tranh bùng nổ. Ngày 28-6-1914, Thái tử Áo-Hung bị một phần tử khủng bố ở Xéc-bi ám sát. Nhân sự kiện này Áo-Hung tuyên chiến với Xéc-bi (28-7- 1914); Đức tuyên chiến với Nga (1-8). Chiến tranh thế giới bùng nổ.
II. Những diễn biến chính của chiến sự
Câu hỏi. Nêu những nét chính về diễn biến chiến sự trong giai đoạn thứ nhất?
Khởi đầu, Đức chớp nhoáng đánh chiếm Bỉ rồi thọc sang Pháp, ngăn chặn con đường ra biển không cho quân Anh tiếp viện. Pa-ri bị uy hiếp. Quân Nga tấn công vào Đông Phổ, buộc Đức phải điều hết quân để chống lại Nga. Pa-ri được giải vây. Pháp phản công và giành thắng lợi ở Mác-nơ. Quân Anh đổ bộ lên lục địa châu Âu. Chiến tranh chớp nhoáng của Đức bị thất bại.
Năm 1915, Đức dồn sang mặt trận phía Đông tấn công Nga. Năm 1916, Đức lại quay lại mặt trận phía Tây tấn công pháo đài Véc-đoong của Pháp. Từ cuối năm 1916, quân Đức, Áo-Hung từ thế chủ động chuyển sang thế phòng ngự ở cả hai mặt trận Đông-Tây.
Câu hỏi. Diễn hiến chiến sự ở giai đoạn 2 diễn ra như thế nào?
Tháng 2-1917, Cách mạng dân chủ tư sản Nga lần thứ hai thành công.
Tháng 4-1917, Mĩ đứng về phe Anh-Pháp tuyên chiến với Đức.
Ngày 7-11-1917, Cách mạng tháng Mười Nga thành công.
Ngày 3-3-1918, Nga và Đức kí hiệp ước BrétCvor, Nga ra khỏi cuộc chiến tranh. Ngày 18-7-1918, Anh, Pháp bắt đầu phản công.
Ngày 11-11-1918, Đức kí hiệp ước đầu hàng. Chiến tranh kết thúc với sự thất bại hoàn toàn của phe Đức, Áo-Hung.
Câu hỏi. Tại sao gọi cuộc chiến tranh 1914-1918 là chiến tranh thế giới?
Vì quy mô của cuộc chiến tranh này không chỉ ở một nước, một khu vực: mà lan ra toàn thế giới. Lúc đầu chỉ có 5 nước tham gia, sau đó lôi kéo 38 nước vào vòng chiến và gây ảnh hưởng ở mức độ khác nhau đến tất cả các nước trên thế giới, kể cả các nước trung lập.
Câu hỏi. Lập niên biểu diễn biến chiến sự Chiến tranh thế giới thứ nhất theo mẫu sau:
| Thời gian |
Sự kiện chính |
| 28-7 đến 4-8-1914 |
Áo-Hung tuyên chiến với Xéc-bi, Đức tuyên chiến với Nga; Pháp; Anh tuyên chiến với Đức |
| Cuối 1914 |
Ưu thế thuộc về phe Liên minh |
| Cuối 1915 |
Nga tấn công Đức ở phía Đông, kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh của Đức thất bại |
| Năm 1916 |
Cả hai phe chuyển sang thế phòng ngự |
| Năm 1917 |
Ưu thế thuộc về phe Hiệp ước, chiến sự chủ yếu ở mặt trận phía Tây. |
| 7-11-1917 |
Cách mạng tháng Mười Nga thắng lợi. Nước Nga Xô-viết rút khỏi chiến tranh. |
| 7-1918 |
Phe Hiệp ước phản công, các đồng minh Đức đầu hàng |
| 9-11-1918 |
Cách mạng bùng nổ ở Đức. Chế độ quân chủ bị lật đổ. chế độ cộng hòa được thành lập |
| 11-11-1918 |
Chính phủ Đức đầu hàng không điều kiện, chiến tranh kết thúc |
III. Kết cục của chiến tranh thế giới thứ nhất
Cân hỏi. Kết cục cơ bản nhất của Chiến tranh thế giới thứ hai là gì?
Phe Liên minh thất bại. Đức mất hết thuộc địa. Mĩ giàu lên sau chiến tranh, các nước đế quốc suy yếu. Nhân loại bị thiệt hại nặng nề, phong trào cách mạng thế giới lên cao, điển hình là Cách mạng tháng Mười Nga 1917.
Câu hỏi. Qua kết cục của Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918), em rút ra nhận xét gì ?
- Sự tàn phá khủng khiếp của chiến tranh về người và của, tổn hại to lớn cho nhân loại cả về vật chất lẫn tinh thần.
- Đây là cuộc chiến tranh phi nghĩa, phản động, chỉ vì quyền lợi của mình, giai cấp tư sản đã đẩy nhân dân các nước vào cuộc chiến tranh tàn khốc, đau thương.
Câu hỏi Tính chất của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất là gì?
Là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa, chỉ đem lại nguồn lợi cho giai cấp tư sản cầm quyền. Đứng về cả hai khối đế quốc thì các bên tham chiến đều là phi nghĩa, tổn phí và hậu quả của nó đè nặng lên đời sống của người dân lao động và nhân dân các nước thuộc địa.
Câu hỏi. Chiến tranh thế giới thứ nhất đã để lại những hậu quả gì?
Chiến tranh đã gây những thảm họa hết sức to lớn đối với nhân loại: 33 nước với 150 triệu dân bị lôi vào vòng khói lửa, khoảng 10 triệu người bị chết, trên 20 triệu người bị thương.
Tuy nhiên, một kết quả quan trọng trong quá trình chiến tranh là sự thành công của Cách mạng tháng Mười Nga và việc thành lập Nhà nước xô-viết, đánh dấu một bước chuyển lớn trong cục diện chính trị thế giới.
Câu hỏi . Em có suy nghĩ gì về cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất?
Chiến tranh do giỏi cầm quyền ở các nước đế quốc gây ra nhằm thanh toán lẫn nhau để chia lại thuộc địa, làm bá chủ thế giới, nhưng nhân dân lao động lại là người phải gánh chịu mọi hi sinh mất mát về người và của. Chiến tranh đã gây biết bao đau thương tang tóc cho nhân loại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của mỗi quốc gia, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình thế giới sau chiến tranh.
Giải Lịch sử 6 sách Kết nối tri thức, bài 15: Chính sách cai trị của các triều đại phong kiến phương Bắc và sự chuyển biến của xã hội Âu Lạc
Viết bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống: Học sinh với việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt