Bài thơ ghi lại cảm xúc riêng của nhà thơ. Đó là những dòng tự sự từ một khoảnh khắc bùng vỡ trong một không gian mới, hoàn cảnh sống mới:

Hát ru là điệu hát truyền thống gắn liền với tình thương, hơi ấm của mẹ truyền sức cho con. Mẹ ôm con trong vòng tay, mẹ đung đưa tao nôi, nhịp võng... Và ầu ơ mấy câu ca dao lục bát nặng tình người, tình quê đưa con vào giấc ngủ an lành. Người mẹ Tà-ôi trong thơ Nguyễn Khoa Điềm cũng thế. Ru con khi giã gạo, khi tỉa bắp cho tới chuyển lán, đạp rừng... bằng khúc hát của người Tà-ôi.

Năm 1963, Bằng Việt - Nguyễn Việt Bằng học ngành Luật ở Liên Xô. Sống xa nhà ai cũng nhớ quê, nhớ những hình ảnh thân thương, nhớ những người gần gũi. Sống giữa xứ sở đầy tuyết lạnh, Bằng Việt nhớ những kỉ niệm thuở ấu thơ bên bếp lửa hòa hơi ấm thiêng liêng của tình bà.

Năm 1958, trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Hồng Gai, Quảng Ninh. Nhà thơ Huy Cận đã xúc động trước vẻ đẹp của cuộc sống nơi đây và đã thể hiện cảm xúc đó qua bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá’’.

Cuộc chiến tranh khốc liệt thời chống Mỹ của dân tộc đã qua đi. Nhưng để cảm nhận được phần nào hình ảnh con người và cuộc chiến tranh đó. Chúng ta không thể quên “Bài thơ tiểu đội xe không kính’’ của nhà thơ Phạm Tiến Duật.

Kể từ hôm ấy, hôm mà Hà Nội 36 phố phường ‘tranh ngói nhuốm màu mây’ (Nguyễn Đình Chiểu), nước ta bước vào thời kì toàn dân kháng chiến. Bao lớp người trai ‘... ra đi đầu không ngoảnh lại. - Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy’ (Nguyễn Đình Thi). Bao lớp người trai đã ‘... tình nguyện ra đi’.