Giáo án Ngữ Văn 9, Tiết 131: Ôn tập về thơ

I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
   - HS được ôn tập, hệ thống hóa kiến thức cơ bản về tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam.
   - Thấy được sơ lược về đặc điểm và thành tựu của thơ Việt Nam từ sau CMT8/1945.
2. Kĩ năng:          
   - Rèn luyện cho HS kĩ năng đọc diễn cảm và phân tích các bài thơ trữ tình.
3. Thái độ:
   - Giáo dục cho HS tình cảm yêu thích thơ ca, hứng thú và say mê với môn học.
4. Định hướng phát triển năng lực:
    - Tiếp nhận văn bản, hợp tác, cảm thụ, thưởng thức tác phẩm.
II. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: - Giáo án; SGK, SGV.
2. Học sinh: - Đọc và chuẩn bị trước bài theo câu hỏi SGK.
3. Phương pháp: Thuyết trình, vấn đáp, nêu vấn đề, gợi mở, thực hành.
 III. TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC:

Hoạt động của thầy và trò	Nội dung
A. Hoạt động khởi động - Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng khởi cho hs. - Phương pháp: Đàm thoại, thuyết trình. - Thời gian: 3p + Ổn định tổ chức:……………………Vắng :……………………………………… + Kiểm tra bài cũ: Kết hợp trong giờ. + Giới thiệu bài mới: - Điều chỉnh: …………………………………………………………………………
B. Hình thành kiến thức mới. Hoạt động 1: HDHS lập bảng thống kê. - Mục tiêu: Hệ thống, củng cố kiến thức. - Phương pháp: Đàm thoại, vấn đáp, gợi mở, diễn giảng, thực hành. - Thời gian: 12p - Điều chỉnh:..................................................................................................................
GV: Yêu cầu HS trình bày những nét chính về: - Tên bài thơ? - Tác giả? - Năm sáng tác? - Thể thơ? - Nội dung? - Nghệ thuật? HS: ( Làm theo hướng dẫn của GV )	1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại đã học trong chương trình Ngữ văn 9:
TT Tên VB Tác giả Năm stác Thể thơ Nội dung Nghệ thuật 1 Đồng chí Chính Hữu 1948 Tự do  Vẻ đẹp chân thực giản dị của anh bộ đội thời chống Pháp - Tình đồng chí gắn bó keo sơn Hình ảnh tự nhiên bình dị cô đọng, gợi cảm 2 Bài thơ về tiểu đội xe ... Phạm Tiến Duật 1969 Tự do Vẻ đẹp hiên ngang, dũng cảm, lạc quan của những người lính lái xe Trường Sơn Hình ảnh tự nhiê, độc đáo, giọng điệu khoẻ khoắn, sôi nổi 3 Đoàn thuyền đánh cá Huy cận 1958  7 chữ Bức tranh thiên nhiên rộng đẹp, tráng lệ nhiều màu sắc và cuộc sống tươi vui của những con người làm chủ đất nước Hình ảnh nên thơ, âm hưởng rộn ràng - Sử dụng phép ẩn dụ, nhân hoá 4 Bếp lửa Bằng việt 1963 7&8 chữ - Tình bà cháu và hình ảnh người bà giàu tình thương , đức hi sinh Kết hợp miêu tả , biểu cảm , bình luận -Sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn với hình ảnh người bà - Giọng thơ bồi hồi xúc động 5 Khúc hát ru.. Nguyễn Khoa Điềm 1971 tự do Tình yêu con gắn với lòng yêu nước, khát vọng về đọc lập của người mẹ Tà Ôi. Giọng thơ tha thiết hình ảnh gần gũi, bình dị 6 Ánh trăng Nguyễn Duy 1978 5 chữ Gợi nhớ những năm tháng gian khổ của người lính, nhắc đạo lí sống tình nghĩa thuỷ chung -Hình ảnh bình dị, giàu biểu tượng - Giọng điệu chân tình nhỏ nhẹ, thấm sâu 7 Mùa xuân nho nhỏ Thanh Hải  1980 5 chữ Cảm xúc trước MX thiên nhiên đất nước và khát vọng dâng hiến của tác giả Nhạc điệu trong sáng thiết tha , tứ thơ sang tạo tự nhiên, hình ảng thơ gợi cảm - NT so sánh, sáng tạo. 8 Con cò Chế lan Viên  1962 tự do Ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa lơi ru đối với c/s của con người Vận dụng sáng tạo hình ảnh giọng điệu ca dao 9 Viếng Lăng Bác Viễn phương 1976 7& 8 chữ Lòng thành kính xúc động của nhà thơ khi viếng lăng Bác Giọng điệu trang trọng thiết tha - Nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp gợi liên tưởng - Sử dụng điệp từ , điệp ngữ 10 Sang Thu Hữu thỉnh 1977 5 chữ Cảm nhận tinh tế về sự biến chuyển nhẹ nhàng của thiên nhiên khi vào thu -Hình ảnh gợi tả bằng nhiều cảm giác -Giọng thơ nhẹ nhàng mà lắng động 11 Nói với con Y phương Sau 1975 Tự do Bằng lời trò chuyện với con thể hiện sự gắn bó, niềm tự hào với quê hương và đạo lí sống của dân tộc - cách nói giàu hình ảnh : Vừa gần gũi mộc mạc, vừa có sức khái quát cao - Giọng điệu tha thiết
Hoạt động 2: HDHS giải quyết các yêu cầu của bài học - Mục tiêu: Cuảng cố, nắm chắc kiến thức: - Phương pháp: Thuyết trình, vấn đáp, gợi mở, thực hành - Thời gian: 20p - Điều chỉnh:....................................................................................................................
GV: ? Giai đoạn 1945-1954? HS: ( Trả lời ) GV: ? Giai đoạn 1954- 1964? HS: ( Trả lời ) GV: ? Giai đoạn sau 1965? HS: ( Trả lời ) GV: ? Các tác phẩm trên tái hiện lại điều gì? HS: ( Trả lời ) GV: Nhận xét và chốt ý. * HDHS tìm hiểu đặc điểm chung và riêng qua ba bài thơ: GV: HDHS thảo luận nhóm. Thời gian: 5 Phút Hình thức: Nhóm nhỏ HS: ( Thảo luận-> Trình bày và nhận xét. ) GV: ( Nhận xét và chốt lại ) *HDHS so sánh tác phẩm: GV:? Hãy nêu nhận xét của em về vấn đề: Hình ảnh người lính , tình đồng chí? HS: (Trả lời) GV: Nhận xét, chốt ý. * HDHS tìm hiểu bút pháp xây dựng hình ảnh thơ: GV: Yêu cầu HS thảo luận nhóm theo bàn. HS: ( Thảo luận 5 phút-> Trình bày và nhận xét. ) GV: Nhận xét và sửa chữa.	2. Sắp xếp các bài thơ đã học theo từng giai đoạn lịch sử:   a. Giai đoạn 1945- 1954: - Đồng Chí ( 1948 )   b. Giai đoạn 1954- 1964: - Đoàn thuyền đánh cá ( 1958 ) - Bếp lửa ( 1963 ) - Con cò ( 1962 )   c. Giai đoạn sau 1965: - Bài thơ về tiểu đội xe không kính ( 1969) - Khúc hát ru ( 1971) - Nói với con ( 1975 ) - Viếng lăng Bác ( 1976) - Sang thu ( 1977) - Ánh trăng ( 1978) - Mùa xuân nho nhỏ (1980) * Nội dung: - Tái hiện cuộc sống con người,đất nước suốt một thời kì lịch sử CMT8/1945: Chống Pháp- Mĩ. - Công cuộc xây dựng đất nước: Mối quan hệ tốt đẹp ( Người- Người ) - Tình yêu quê hương đất nước,tình đồng chí, đồng đội, tình cảm gia đình ( Mẹ- con; cha- con; bà- cháu ), biết ơn cụ Hồ. 3. Đặc điểm chung và riêng trong nội dung và cách thức biểu hiện qua các bài thơ:    a. Đặc điểm chung: - Ngợi ca tình mẹ con thiêng liêng thắm thiết.  - Sử dụng lời hát ru, lời nói của con đối với mẹ.    b. Điểm riêng: * Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ:  - Sự thống nhất giũa tình yêu con và tình yêu nước  - Hình tượng sáng tạo * Con cò:  - Từ hình tượng con cò trong ca dao, phát triển ngợi ca tình mẹ , ý nghĩa lời ru đối với cuộc sống của con người.  * Mây và Sóng:  - Tình yêu mẹ sâu nặng hơn trước những cám dỗ hấp dẫn. 4. Hình ảnh người lính và tình đồng chí, đồng đội:  - Vẻ đẹp tính cách tâm hồn của người lính CM trong những hoàn cảnh khác nhau.  - Tình đồng chí , đồng đội gần gũi thiêng liêng cùng cảnh ngộ biết chia sẽ buồn vui.  - Sự lạc quan, ý chí kiên cường , dũng cảm vượt khó.                                      - Tâm sự của người lính sau chiến tranh, nhắc nhở về đạo lí nghĩa tình, thuỷ chung. 5. Bút pháp xây dựng hình ảnh thơ:  - Huy Cận: Bút pháp lãng mạn, có nhiều so sánh, liên tưởng, giọng thơ tươi vui khỏe khoắn, hình ảnh đặc sắc. - Chính Hữu: Bút pháp hiện thực, hình ảnh chân thực, cụ thể, có chọn lọc. - Nguyễn Duy: Bút pháp gợi tả, ý nghĩa khái quá. - Chế Lan Viên: Bút pháp dân tộc, hiện đại. - Thanh Hải: Bút pháp hiện thực+ lẵng mạn.
Hoạt động 3 : HDHS luyện tập - Mục tiêu: rèn luyện, thực hành kiến thức: - Phương pháp: Đàm thoại, thảo luận. - Thời gian: 05p - Điều chỉnh:.................................................................................................................
GV: Đưa ra yêu cầu luyện tập. HS: ( Lựa chọn khổ thơ mình thích-> Phân tích. ) -> Trình bày và nhận xét. GV: Chốt ý và rút kinh nghiệm.	6. Bài tập: Bài tập: Phân tích một khổ thơ mà em yêu thích.
C. Hoạt động luyện tập. (đã thực hiện ở hoạt động 3) - Mục tiêu: Củng cố kiến thức. - Phương pháp: Đàm thoại, thảo luận, thực hành - Thời gian: - Điều chỉnh:.................................................................................................................
D. Hoạt động ứng dụng - Mục tiêu: Vận dụng kiến thức vào thực tế. - Phương pháp: Đàm thoại, thảo luận. - Thời gian: 04p ? Phân tích một khổ thơ mà em yêu thích? - Điều chỉnh:..................................................................................................................
E. Hoạt động tìm tòi mở rộng - Mục tiêu: Giúp Học sinh mở rộng kiến thức. - Phương pháp: Tư duy - Thời gian:01p + Học bài, chuẩn bị bài: Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp) - Điều chỉnh:.................................................................................................................