Giáo án Ngữ Văn 9, Tiết 132: Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)

I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
   - HS được củng cố khái niệm và điều kiện về nghĩa tường minh và hàm ý.
2. Kĩ năng:                  
   - Rèn luyện cho HS kĩ năng sử dụng và giải nghĩa hàm ý trong giao tiếp.
3. Thái độ:
   - Bồi dưỡng ý thức sử dụng hàm ý phù hợp với tình huống giao tiếp.
4. Định hướng phát triển năng lực:
    - Tiếp nhận văn bản, hợp tác, cảm thụ, thưởng thức tác phẩm.
II. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: - Giáo án; SGK, SGV.
2. Học sinh: - Đọc và chuẩn bị trước bài theo câu hỏi SGK.
3. Phương pháp: Thuyết trình, vấn đáp, nêu vấn đề, gợi mở, thực hành.
 III. TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC:

Hoạt động của thầy và trò	Nội dung
A. Hoạt động khởi động - Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng khởi cho hs. - Phương pháp: Đàm thoại, thuyết trình. - Thời gian: 5p + Ổn định tổ chức:……………………Vắng :……………………………………… + Kiểm tra bài cũ: Thế nào là tường minh và hàm ý? Cho ví dụ? + Giới thiệu bài mới: - Điều chỉnh: …………………………………………………………………………
B. Hình thành kiến thức mới. Hoạt động 1: HDHS tìm hiểu về điều kiện sử dụng hàm ý: - Mục tiêu: Nắm được nội dung kiến thức: - Phương pháp: Đàm thoại, vấn đáp, gợi mở, diễn giảng, thực hành. - Thời gian: 12p - Điều chỉnh:..................................................................................................................
GV: Yêu cầu HS đọc VD ( SGK/90) ? Nêu hàm ý trong câu in đậm? Vì sao chị Dậu phải dùng hàm ý với con? HS: ( - Hàm ý: Sau khi ăn bữa này con phải ăn ở nhà ông bà Nghị Quế, mẹ đã phải bán con.) GV: ? Hàm ý trong câu nói nào của chị Dậu rõ hơn? Vì sao chị Dậu phải nói rõ hơn? HS: (- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. -> Chị Dậu không thể chịu đựng nổi sự đau đớn khi phải kéo dài những phút giây lừa dối cái Tý.) GV: ? Chi tiết nào cho thấy cái Tý đã hiểu hàm ý? HS: ( - Giãy nảy, òa lên khóc, liệng củ khoai. ) GV: Chốt ý.  ? Qua ví dụ, theo em có mấy điều kiện sử dụng hàm ý? HS: ( Trả lời ) GV: Chốt lại. -> Gọi HS đọc ghi nhớ. HS: ( Đọc ghi nhớ ) GV: Đưa ra bài tập nhanh. ? Xác định hàm ý trọng truyện “ Thừa một con bò”? HS: ( Anh ngu như bò )	I. Điều kiện sử dụng hàm ý:     1. Ví dụ: ( SGK/90)        2. Nhận xét:  Hai điều kiện. - Người nói có ý thức đưa hàm ý. - Người nghe có năng lực giải đoán hàm ý.    * Ghi nhớ: ( SGK/ 91 )
Hoạt động 2: HDHS làm bài tập - Mục tiêu: Thực hành, củng cố, nắm chắc kiến thức: - Phương pháp: Thuyết trình, vấn đáp, gợi mở, thực hành - Thời gian: 20p - Điều chỉnh:....................................................................................................................
GV: Gọi HS đọc yêu cầu bài tập 1 ( SGK/75 ). HS: ( Đọc và xác định yêu cầu bài tập) -> Làm theo hướng dẫn của GV. -> Trình bày. GV: Nhận xét và chốt ý. -> HDHS làm bài tập 2. HS: ( Đọc và xác định yêu cầu bài tập 2-> Lên bảng làm bài tập. ) GV: Nhận xét và sửa chữa. -> HDHS làm các bài tập 3,4, 5.	II. Luyện tập:          1. Bài tập 1: a) Hàm ý: Mời vào nhà uống nước - Người nói: Anh thanh niên - Người nghe hiểu hàm ý: Theo vào nhà, ngồi xuống ghế. b) Hàm ý: Không thể cho được - Người nói: Tấn - Người nghe hiểu nên nói mỉa mai. c) - Hàm ý1: Quyền quý cao sang như tiểu thư mà cũng có lúc làm tội nhân ư?   - Hàm ý 2: Khgoong nên ngạc nhiên về sự trừng phạt này, -> Hoạn thư hiểu hàm ý nên hồn lạc phách xiêu và khấu đầu.  2. Bài tập 2: - Hàm ý: Chắt giùm nước để cơm khỏi nhão. - Phải dùng hàm ý vì chưa thể thay đổi cách xưng hô ( Thời gian) quá gấp-> Cơm nhão. - Hàm ý không thành công-> Người nghe hiểu nhưng không cộng tác trong hội thoại.
C. Hoạt động luyện tập. - Mục tiêu: Củng cố kiến thức. - Phương pháp: Đàm thoại, thảo luận, thực hành - Thời gian: 3p ? Khi sử dụng hàm ý cần đảm bảo những điều kiện nào? - Điều chỉnh:.................................................................................................................
D. Hoạt động ứng dụng - Mục tiêu: Vận dụng kiến thức vào thực tế. - Phương pháp: Đàm thoại, thảo luận. - Thời gian: 04p ? Lấy ví dụ về trường hợp có sử dụng hàm ý? - Điều chỉnh:..................................................................................................................
E. Hoạt động tìm tòi mở rộng - Mục tiêu: Giúp Học sinh mở rộng kiến thức. - Phương pháp: Tư duy - Thời gian:01p + Học bài, ôn tập kĩ kiến thức phần văn phần thơ, giờ sau kiểm tra 45p. - Điều chỉnh:.................................................................................................................